بررسی صفات عملکردی و ترکیب‏های اسانس سه جمعیت گیاه دارویی کاکوتی (Ziziphora tenuir L.) کشت شده در اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران،

2 استادیار، بخش تحقیقات گیاهان داروئی و معطر، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 دانشیار، بخش تحقیقات گیاهان داروئی و معطر، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

4 استاد، بخش تحقیقات گیاهان داروئی و معطر، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

5 استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایراناصفهان، ایران

چکیده

سابقه و هدف: گیاه دارویی کاکوتی (Ziziphora tenuir L.) گیاهی علفی، یک‏ساله و متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می‏باشد. این گیاه از نظر ترکیب‏هایی نظیر استرول‏ها، اسیدهای چرب و فلاوونوئیدها بسیار غنی بوده و از مواد موثره آن در داروسازی استفاده می‏شود. از آنجا که برخلاف گونه چند ساله این گیاه، تحقیقات اندکی روی این گونه یکساله انجام شده است، بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی واکـنش جمعیت‏های مختلف گیاه به کشت در یک محل انجام شد.
مواد و روش‏ها: آزمایش طی سال‏های 1398- 1396 در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه وابسته به مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان اجرا گردید و در آن سه جمعیت کاکوتی از رویشگاه‏های استان شامل جمعیت‏های دامنه، قمیشلو و کلاه قاضی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. صفات اندازه‏گیری شده شـامل : وزن تر و خشـک اندام هوایی، ارتفـاع بوتـه، نسبت وزن خشک به تر، وزن هزار دانه، وزن بذر تک بوته، درصد و عملکرد اسانس و ترکیبات اسانس بودند. درصد اسـانس بـه روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر، مقدار ترکیبات اسانس بـا دسـتگاه کرومـا توگرافی گـازی (GC) و نـوع ترکیبات اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیـف‏سـنج جرمـی (MS-GC) انـدازه گیـری شـدند. تجزیه وتحلیل داده ها با نرم افزار SAS 9.1 و مقایسه میانگین تیمارها نیز بـا آزمـون LSD انجام شد.
یافته ها: نتایج دو سال نشان داد که جمعیت‏های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه تفاوت معنی‏داری داشتند. جمعیت قمیشلو، با متوسط عملکرد بذر و عملکرد خشک اندام هوایی (به ترتیب 42 و 566 کیلوگرم در هکتار) بیشترین و جمعیت دامنه به ترتیب 6/33 و 406 کیلوگرم در هکتار، کمترین مقدار را به خود اختصاص دادند. بیشترین درصد و عملکرد اسانس در جمعیت کلاه قاضی مشاهده گردید. سال‏های آزمایش تاثیر معنی‏داری روی صفات عملکرد اندام هوایی و درصد اسانس داشت. برهمکنش جمعیت در سال نشان داد که جمعیت قمیشلو در هر دو سال زراعی از عملکرد بذر و اندام هوایی بالاتری برخوردار بود. آنالیز اسانس حضور 19 ترکیب را در اسانس جمعیت‏های مورد بررسی نشان داد و پولگون به عنوان ترکیب غالب اسانس معرفی گردید که مقدار آن از 43 (قمیشلو) تا 90 (دامنه و کلاه قاضی) درصد متغیر شد.
نتیجه‏گیری: به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که جمعیت‏های مورد مطالعه تنوع ژنتیکی کافی برای صفات مختلف از جمله عملکرد اندام هوایی، عملکرد بذر و درصد اسانس را داشتند. وجود این تنوع می‌تواند زمینه‏ساز انجام کارهای اصلاحی در آینده گردد. همچنین می‏توان این گیاه را به عنوان منبع خوبی جهت تامین ترکیب پولگون مورد استفاده در صنایع غذایی و دارویی معرفی نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of yield traits and oil components in three populationa of Ziziphora tenuir L. cultivated in Esfahan

نویسندگان [English]

  • Lili Safaii 1
  • Mehrdokht Najafpoor navaii 2
  • Ebrahim sharifi ashoorabadi 3
  • Mehdi Mirza 4
  • Davood Aminazarm 5
1 اصفهان-شهرک امیریه-روبروی مجتمع گلها-مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی-نگهبانی مرکز
2 Medicinal Plants and By-products Research Division, Research Institutes of Forest and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
3 Medicinal Plants and By-products Research Division, Research Institutes of Forest and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
4 Medicinal Plants and By-products Research Division, Research Institutes of Forest and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
5 Assistant Professor of Horticultural Crops Research Department, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO,Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Background and Objectives: Ziziphora teniur is an annual herbaceous plant belonging to the Lamiaceae family. The plant is very rich in compounds such as sterols, fatty acids and flavonoids and its active ingredients are used in pharmacy. In spite of the of the perennial species of the plant, a little research has been done on this annual species, Therefore, the present study was conducted to investigate the reaction of different plant populations to cultivation in one place.
Materials and Methods: The experiment was conducted during 2017-2019 in Fozveh station of Agricultural and Natural Resource Research Center of Isfahan. The experiment was on the basis of randomized complete block design with 3 replications Treatments were 3 populations of Ziziphora teniur. Measured traits included: fresh and dry shoot weight, plant height, dry to wet weight ratio, 1000-seed weight, single plant seed weight, percentage and yield of essential oil and essential oil compounds. The percentage of essential oil was measured by water distillation (Clevenger), the amount of essential oil compounds was measured by gas chromatography (GC) and the qualification of essential oil was measured by Gas chromatography-mass spectrometry (GC-MS). Data analysis was performed with SAS 9.1 software and the mean of treatments was compared with LSD test (p≤ 0.05).
Results and discussion: The results of two years indicated that the studied populations were significantly different in terms of all studied traits. Gamishloo and Damaneh populations had the highest and lowest seed yield and shoot dry yield with average (42 and 566 kg/ha) and (33.6 and 406 kg/ha) respectively. The highest amount of essential oil percentage and oil yield were observed in Kolahghazi population. Experimental years had a significant effect on aerial dry matter yield and essential oil percentage. Results of the interactive effect of genotype*year revealed that Gamishloo population had the highest seed yield and aerial dry yield during 2 years. 19 components were found in 3 populations oil. Polegone observed as the main essential oil component. Its rate was variable from 43% (Gamishloo) to 90% (Damaneh and KolahGhazi).
Conclusion: In general, the results of this study indicated that the studied populations had the sufficient genetic diversity for various traits such as shoot yield, seed yield and essential oil percentage. The existence of this diversity can pave the way for remedial work in the future. This plant can also be introduced as an appropriate source to provide a combination of Polegone used in food and pharmaceutical industries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yield
  • essential oil
  • Lamiaceae
  • Ziziphora tenuir
  1. 1.Aali, E., Mahmoudi, M., Kazeminia, M., Hazrati, R. and Azarpey, F. 2017. Essential oils as natural medicinal substances: review article. Tehran Univ. Med. J. 75: 7. 480-489.

    2.Abu-Darwish, M.S., Cabral, C., Gonçalves, M.J., Cavaleiro, C., Cruz, M.T., Paoli, M., Tomi, F., Efferth, T. and Salgueiro, L. 2016. Ziziphora tenuior L. essential oil from Dana Biosphere Reserve (Southern Jordan); Chemical characterization and assessment of biological activities. J. Ethnopharmacol. 24: 194. 963-970.

    3.Batooli, H., Akhbari, M. and Hosseinizadeh, S.M.J. 2012. Effect of different distillation methods on quantity and quality of essential oil of two Ziziphora L. species. J. Herb Drugs (An International Journal on Medicinal Herbs). 3: 3. 135-146.

    4.British Pharmacopoeia, 1988. HMSO, London. 2: A137-A138.

    5.Darbandi, T., Honarvarb, B. Sinaei Nobandeganic, M. and Rezaeid, A. 2013. Extraction of Ziziphora tenuior essential oil using supercritical CO2. Eur. J. Exp. Biol. 3: 3. 687-695.

    6.Dehghan, Z., Sefidkon, F., Emami S.M. and Kalvandi, R. 2014. The effects of ecological factors on essential oil yield and composition of Ziziphora clinopodioides lam. Subsp. rigida (Boiss) Rech.f. J. Plant Res. (Iranian biology Journal). 27: 1. 49-63. (In Persian)

    7.Emami Bistgani, Z., Siadat, S.A., Bakhshandeh, A., Ghasemi Pirbalouti, A., Hashemi, M., Maggi, F. and Morshedloo, M. R. 2018. Application of combined fertilizers improves biomass, essential oil yield, aroma profile, and antioxidant properties of Thymus daenensis Celak. Ind. Crops Prod. 121: 434-440.

    8.Ghahreman, A. 1992. Colorful flora of Iran. Publication of Research Institute of Forests and Rangelands and University of Tehran Faculty of Science. 125 p. (In Persian)

    9.Ghalichnia, H. 2002. Distribution and ecology of 36 species of oil producing plants in Mazandaran province. J. Med. Plants Res. 13: 1. 84-86 (In Persian)

    10.Ghasemi Pirbalouti1, A., Amirkhosravi, A., Bordbar, F. and Hamedi, B. 2013. Diversity in the chemical composition of essential oils of Ziziphora tenuior as a potential source of pulegone. Chemija. 24: 3. 234-239.

    11.Gholivand, M.B., Piryaei, M. and Maassoumi, S.M. 2014. Antioxidant activity of Ziziphora tenuoir methanolic extracts and comparison of the essential oil in two stages of growth. Chin. J. Nat. Med. 12: 7. 505-511.

    12.Hakim, M.S. 1969. Hamadard Phamacoporia of Eastern Medicin, Pakistan. 557 p.

    13.Jamzad, Z. 2012. Labiateae family. No:76. Institute of Forests and Rangelands Research Publications. 1066 p.

    1. Javidnia, K., Tabatabai, M. and Shafiee, A. 1996. Composition and antimicrobial activity of essential oil of Ziziphora teniur, population Iran. J. DARU. 6: 1-5.

    15.Kakaei, S. and Shahbazi, Y. 2016. Effect of chitosan-gelatin film incorporated with ethanolic red grape seed extract and Ziziphora clinopodioides essential oil on survival of Listeria monocytogenes and chemical, microbial and sensory properties of minced trout fillet. LWT-Food Sci. Technol. 72: 432-438.

    16.Karimi, I., Hayatgheybi, H., Motamedi, S., Naseri, D., Shamspur, T., Afzali, D. and Aghdam, A.H. 2013. Chemical composition and hypolipidemic effects of an aromatic water of Ziziphora tenuior L. in cholesterol-fed rabbits. Appl. Biol. Res. 7: 3. 61-67.

    17.Kheirkhah, M., Ghasemi, V., Yazdi, A.K. and Rahban, S. 2015. Chemical composition and insecticidal activity of essential oil from Ziziphora clinopodioides Lam. used against the Mediterranean flour moth, Ephestia kuehniella Zeller. J. Plant Prot. Res. 55: 3. 260-265.

    18.Maral, H., Taghikhani, H., Alpaslan, K.A.Y.A. and Kirici, S. 2015. The effect of different levels of altitutes on composition and content of essential oils of Ziziphora Clinopodioides in southern of Turkey. J. UTYHBD. 1: 1. 1-6.

    19.Moghadam, H.D., Sani, A.M. and Sangatash, M.M. 2016. Antifungal activity of essential oil of Ziziphora clinopodioides and the inhibition of aflatoxin B1 production in maize grain. Toxicol.  Ind. Health. 32: 3. 493-499.

    20.Mohammadhosseini, M. 2017. The ethnobotanical, phytochemical and pharmacological properties and medicinal applications of essential oils and extracts of different Ziziphora species. Ind. Crops Prod. 105: 164-192.

    21.Mousavipoor, S.M. 2014. Study of some ecological, morphological and therapeutic characteristics of Ziziphora tenuir L. The First International Conference on Environmental Engineering. Iran. 9 january: 1-9.

    22.Mozaffarian, V. 1996. A Dictionary of Iranian Plant Names. Farhang Moaser Press, Iran. 670 p.

    23.Piryaei, M., Abolghasemi, M.M. and Nazemiyeh, H. 2015. Fast determination of Ziziphora tenuior L. essential oil by inorganic-organic hybrid material based on ZnO nanoparticles anchored to a composite made from polythiophene and hexagonally ordered silica. J. Nat. Prod. Res. 29: 9. 833-837.

    24.Rechinger, K.H. 1963. Flora Iranica. Akademische Druke-U. Verlagsanstalt, Wien, Austria. 234 p.

    25.Sarac, N. and Ugur, A. 2009. The in vitro antimicrobial activities of the essential oils of some Lamiaceae species from Turkey. J. Med. Food. 12: 4. 902-907.

    26.Senejoux, F., Demougeot, C., Kerram, P., Aisa, H.A., Berthelot, A., Bevalot, F. and Girard- Thernier, C. 2012. Bioassay-guided isolation of vasorelaxant compounds from Ziziphora clinopodioides Lam. (Lamiaceae). J. Fitoterapia. 83: 2. 377-382.

    27.Shahbazi, Y., Shavisi, N. and Mohebi, E., 2016. Potential application of Ziziphora clinopodioides essential oil and nisin as natural preservatives against Bacillus cereus and Escherichia coli O157: H7 in commercial barley soup. J. Food Saf. 36: 4. 435-441.

    28.Zamani, N., Zamani, W. and Mirzaei, K., 2016. Genetic diversity analysis of Ziziphora tenuior L. using SCoT markers N. J. IJGPB. 24: 2. 177-189.