برتری نشاء کاری نسبت به کشت مستقیم بذردر تاریخ های مختلف از لحاظ عملکرد وبرخی خصوصیات فیزیولوژیکی چغندر قند (Beta vulgaris)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 داﻧﺸﺠﻮی کارشناسی ارشد زراﻋﺖ، گﺮوه اگﺮوﺗکﻨﻮﻟﻮژی، داﻧﺸکده کﺸﺎورزی، داﻧﺸگﺎه ﻓﺮدوﺳی ﻣﺸﻬﺪ، ﻣﺸﻬﺪ، اﯾﺮان،

2 گروه آگروتکنولوژی، دانشکده کشاوررزی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغغندر قند سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی- کرج ایران

10.22069/ejcp.2024.16849.2247

چکیده

سابقه و هدف: چغندرقند یکی از محصولات زراعی عمده و راهبردی صنعتی است که سهم عمده‌ای در تولید شکر در سطح جهان را دارا می‌باشد. از آنجا که عملکرد اقتصادی مناسب در چغندرقند تابع رشد رویشی مناسب در اوایل فصل رشد و تخصیص و توزیع مناسب مواد فتوسنتزی به ریشه است، لذا کشت به‌موقع این گیاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تسریع در رشد گیاه را می‌توان با کشت در خزانه در شرایط کنترل شده و انتقال آن به زمین اصلی در زمان مناسب بعد از سرمای دیررس زمستانه و مشکل کمبود آب امکان‌پذیر کرد. با توجه به اهمیت اقتصادی چغندر قند به‌ویژه در استان خراسان رضوی و مناسب بودن دشت مشهد برای کشت گیاه این مطالعه برای تعیین مناسب‌ترین تاریخ کاشت و انواع انتقال نشا در مزرعه انجام شد.
مواد و روش‌ها: این آزمایش در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار و 6 تیمار اجرا شد. تیمارها شامل : کشت مستقیم بذر در 22 فروردین، کشت مستقیم بذر در اول خرداد، کشت نشاء لخت در 15 خرداد، کشت نشاء با برگ در 15 خرداد، کشت نشاء لخت در 25 خرداد و کشت نشاء با برگ در 25 خرداد بودند. عملیات نمونه برداری و برداشت در اواخر آبان انجام شد. شاخص‌های اندازه‌گیری شده شامل درصد ماده خشک ریشه، عملکرد ریشه (RY)، درصد قند (SC)، محتوای سدیم (NA)، پتاسیم (K)، نیتروژن (N)، ضریب قلیائیت ریشه (ALC)، درصد شکر قابل استحصال (WSC)، ضریب استحصال شکر (ECS)، درصد قند ملاس (MS)، کارایی مصرف آب (WUE) و بهروه‌وری آب (WP) بودند.
یافته‌ها: بیشترین درصد قند در تیمار کشت مستقیم اول خرداد (55/ 12 درصد) و بین تیمارهای نشایی بیشترین درصد قند مربوط به نشاء 15 خرداد بدون برگ بود و با تأخیر در کشت نشاء (نشاء لخت 25 خرداد) این میزان کاهش یافت. در بین صفات منفی، بیشترین میزان سدیم ریشه در تیمار کشت مستقیم 22 فروردین، بیشترین میزان پتاسیم مربوط به تیمار نشاء لخت 15 خرداد و بیشترین محتوای نیتروژن ریشه چغندرقند و قلیائیت نیز در تیمار در کشت مستقیم 22 فروردین بدست آمد. بیشترین درصد شکر قابل استحصال و ضریب استحصال (%) در تیمار نشاء با برگ 25 خرداد مشاهده شد. بیشترین میزان عملکرد ریشه (7/90 تن در هکتار) در تیمار کشت نشاء با برگ 15 خرداد بدست آمد. نتایج نشان داد که بالاترین کارایی مصرف و بهره‌وری آب در تیمار نشاء لخت 25 خرداد و کمترین بهره وری آب نیز در تیمارهای کشت مستقیم بدست آمد.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که نشاکاری چغندرقند در تاریخ مناسب نسبت به کشت مستقیم بذر می‌تواند ضمن افزایش عملکرد، کارایی مصرف و بهره‌وری اقتصادی آب را در شرایط آب و هوایی مشهد بهبود دهد. هم چنین تاریخ کشت 22 فروردین در کاشت مستقیم بذر و تاریخ 15خرداد در کشت نشا با برگ بهترین عملکرد ریشه و قند را نشان دادند. لذا پیشنهاد می شود این روش کاشت در مناطق مهم چغندر کاری مورد آزمایش و در صورت برتری، نسبت به ترویج آن اقدام شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The priority of transplantation in different sowing dates compare to direct sowing on yield and some physiological characteristics of sugar beet (Beta vulgaris)

نویسندگان [English]

  • Amir Hosien Darban Razavi 1
  • Mohammad Kafi 2
  • valiollah Yousefabadi 3
1 Department of Agrotechnology, ferdowsi University of Mashhad
2 Department of Agrotechnology, Faculty of Agriculture,, Ferdowsi University of Mashhad
3 Sugar Beet Seed Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
چکیده [English]

Background and objectives: Sugar beet is one of the major industrial crops that has a major contribution to sugar production worldwide as well as in Iran. Suitable economic performance in sugar beet is dependent on proper vegetation growth in early growing season and appropriate allocation and distribution of assimilates to the roots, therefore, the time of cultivation of this plant will be important. The growth of sugar beet can be accelerated by planting in the transfer container and transferring it to the main land at a time when the risk of late winter and early spring cold and the problem of water scarcity are removed. Considering the economic importance of sugar beet, especially in Khorasan Razavi province, and adapting this plant for cultivation in Mashhad area, this study was carried out to determine the most suitable planting date and types of transplanting.
Material and methods: This experiment was conducted in research farm of the Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad in 2017-2018 growing season. The experiment was carried out in a randomized complete block design with 3 replications and 6 treatments. Treatments included: Direct planting in 11 April, Direct planting in 22 May, transplanting with leaves in 5 June, transplantation without leaves in 5 June, transplantation with leaves in 15 June and Transplanting without leaves in 15 June. Sampling and harvesting operations were carried out in late November. Measured indices included root dry matter percentage, root yield (RY), sugar content (SC), sodium content (NA), potassium (K), nitrogen (N), root Alkalinity (ALC), white sugar content (WSC), extraction coefficient sugar (ECS), molasses content (MS), water use efficiency (WUE) and water productivity (WP).
Results: The highest sugar content was obtained in direct planting in 22 May (12.55%) but no significant difference was observed with other treatments. Amongst anti-quality traits, direct planting in 11 April contained highest sodium concentration, also the highest potassium content was observed in leafless transplanting in 5 June. The highest root nitrogen content and alkalinity were obtained in direct planting in 11 April. The highest white sugar content (%) and sugar extraction coefficient (%) were obtained in transplanting with leaves in 15 June treatment. The highest root yield (90.7 t. ha-1) and white sugar yield (5.96 t. ha-1) was obtained in transplanting with leaves in 5 June treatment. The results showed that the highest water use efficiency and water productivity were recorded in transplanting without leaves in 15 June and the lowest were observed in direct planting treatments.
Conclusion: The results of this study showed that transplantation of sugar beet in proper time can increase root and white sugar yield and also improve water use efficiency and economic water productivity in Mashhad conditions. In addition, direct seed sowing in 11th April and transplanting with leaves in 5 June showed the highest root and white sugar yield. Therefore, it may be suggested that sugar beet transplanting with leaves extended in sugar beet production areas after arrangement of local trails.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Water productivity"
  • "Root yield"
  • "White sugar yield"
  • "Water use efficiency"
  • "Transplantation"