تجزیه ژنتیکی و تحلیل گرافیکی تلاقی های دای آلل گندم با استفاده از بای پلات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران،

2 دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران،

3 استاد، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران،

4 استادیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران،

چکیده

سابقه و هدف: کسب اطلاعات ژنتیکی از نحوه کنترل صفات و آگاهی یافتن از پتانسیل ژنتیکی جوامع اصلاحی مهمترین پیش‌نیاز موفقیت در پروژه‌های بهبود ارقام در گونه‌های زراعی است. تحلیل گرافیکی داده‌های حاصل از طرح تلاقی دای‌آلل با روش بای-پلات (GGE biplot) به اصلاحگر امکان دستیابی به حجم بیشتری از اطلاعات ژنتیکی با وضوح بیشتر را نسبت به روش مرسوم تجزیه در این طرح تلاقی فراهم آورده است. این مطالعه با هدف دستیابی به اطلاعات ژنتیکی و ایجاد مواد اصلاحی متنوع با پتانسیل بالا از نظر عملکرد دانه و اجزای آن در گندم نان انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: این مطالعه با شناسایی و گردآوری 10 رقم گندم نان با ویژگی‌های متنوع و مکمل از نظر عملکرد دانه و سایر صفات مرتبط و مهم اقتصادی و زراعتی شروع گردید. تلاقی ارقام والدی و ارزیابی نتاج تلاقی‌های دای‌آلل به ترتیب در سال‌های 1397 و 1398 اجراء شد. نتاج و والدین طرح دای‌آلل کامل 10×10 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت و از لحاظ صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن سنبله مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته‌ها: بر اساس نتایج تجزیه واریانس، میانگین مربعات ژنوتیپ‌ها برای کلیه صفات در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود که نشان‌دهنده وجود تنوع کافی در میان ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بود. اثرات ترکیب‌پذیری عمومی والدین برای ارتفاع بوته، طول سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اثر ترکیب‌پذیری خصوصی تلاقی‌ها برای ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه معنی‌دار بود. همچنین تفاوت تلاقی‌های متقابل برای ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه معنی‌دار بود. نتایج تجزیه بای‌پلات نشان داد که والد احسان بیشترین ترکیب‌پذیری عمومی را در بین والدین برای صفت عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، طول سنبله داشت. بر همین اساس بالاترین ترکیب‌پذیری خصوصی برای عملکرد دانه بین رقم احسان با دو رقم گنبد و شوش مشاهده گردید. همچنین قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی تلاقی رقم احسان با ژنوتیپ‌های کلاته، برات، شوش، سیروان و گنبد دارای بیشترین مقدار برای صفات وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، طول سنبله و وزن سنبله نسبت به سایر تلاقی‌ها بود. بالاترین میزان وراثت‌پذیری خصوصی برای طول سنبله مشاهده گردید و برای ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، وزن صد دانه و مساحت برگ پرچم میزان وراثت‌پذیری پایین بود.
نتیجه‌گیری: به طور کلی ارقام احسان و گنبد توانایی انتقال اغلب ویژگی‌ها را به نتاج تلاقی‌ها داشتند، لذا از آن‌ها می‌توان در برنامه‌های اصلاحی برای بهبود عملکرد دانه و اجزای عملکرد در گندم نان استفاده کرد. با توجه به اهمیت بیشتر جزء غالبیت در کنترل عملکرد دانه و اجزای آن، می‌توان جهت تعیین والدین مناسب برای تلاقی‌ها و تولید واریته‌های جدید، استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Genetic Analysis and Graphic Analysis of Wheat Dialell Crosses Using Biplot

نویسندگان [English]

  • Kaveh Sadeghi 1
  • Mohammadhadi pahlevani 2
  • Mohsen Esmeilzadeh Moghaddam 3
  • khalil Zaynali Nezhad 4
1 PhD Student, Department of Plant Breeding and Biotechnology, College of Plant Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
2 Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
3 Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
4 Assistant Professor, Department of Plant Breeding and Biotechnology, College of Plant Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran,
چکیده [English]

Background and objectives:
Obtaining genetic information on how to control traits and becoming aware of the genetic potential of breeding populations is the most important prerequisite for success in cultivar breeding projects. Graphic analysis of the data obtained from the diallel design by means of the (GGE biplot) biplot method allows the breeders to obtain a larger volume of comprehensive genetic information with higher resolution than the conventional methods. The aim of this study was to obtain genetic information and create various breeding materials with high potential in terms of grain yield and its components in bread wheat.
Materials and methods:
This study started with identifying and collecting 10 bread wheat cultivars with various and complementary characteristics in terms of grain yield and other related and important economic and agronomic traits. The crossing of parental cultivars and the evaluation of the progeny diallel crosses were carried out in 2018 and 2019, respectively. The progenies of the 10×10 full diallel were studied in a randomized complete block design with three replications and examined for grain yield, 1000-seed weight, plant height, spike length, number of seeds per spike and spike weight.
Results:
Based on the results of analysis of variance, the mean squares of genotypes were significant for all traits (α≤ 1%), indicating the existence of sufficient diversity among the studied genotypes. Effects of general combining ability for the parents on plant height, spike length, 1000-seed weight and grain yield and effects of specific combining ability for crosses on plant height, spike length, number of seeds per spike and grain yield was significant. Also, the difference of reciprocal crosses was significant for plant height, spike length, number of seeds per spike and 1000-seed weight. The results of bioplot analysis showed that Ehsan had the highest general combining ability among the parents for grain yield, 1000-seed weight, plant height, spike length. Accordingly, the highest specific combining ability for grain yield was observed between Ehsan against both Gonbad and Shoush cultivars. Also, the spesific combining ability of Ehsan in crosses to Kalateh, Barat, Shoush, Sirvan and Gonbad cultivars had the highest value for 1000-seed weight, plant height, spike length and spike weight. The highest narrow sense heritability was observed for spike length however, for plant height, number of seeds per spike, grain yield, 100-seed weight and flag leaf area, the narrow sense heritability was low.
Conclusion:
In general, cultivars Ehsan and Gonbad were able to transfer most of the characteristics to their offspring, therefore they can be used in breeding programs to improve grain yield and yield components in bread wheat. Due to the greater importance of the dominance component in control of grain yield and its components, can be used to determine suitable parents for crossbreeding and production of new varieties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • biplot
  • general combining ability
  • specific combining ability
  • diallel
  • bread wheat

مراجع

1.Hemdane, S., Jacobs, P., Dornez, E., Verspreet, J., Delcour, J. and Courtin, C. 2015. Wheat (Triticum aestivum L.) bran in bread making: A critical review. Com reviews in food sci and food safety. 15: 1. 28-42.
2.Salami, H. and Mohtashami, T. 2014. The projection model of Iran’s crop production in 2025. Iran J. Agric Ecol and Dev Res. 45: 4. 585-599. (In Persian)
3.Verma, O.P., Santoshi, U.S. and Srivastava, H.K. 2002. Heterosis and inbreeding depression in genetic hybridization involving diverse ecotypes of rice (Oryza sativa L.). J Gen Breed. 56: 3. 205-212.
4.Griffing, B. 1956a. A generalized treatment of the use of dialleel crosses in quantitative inheritance. Heredity. 10: 31-50.
5.Hayman, B.I. 1954a. The theory and analysis of diallel crosses. Genetics. 39: 1. 789-809.
6.Hayman, B.I. 1954b. The analysis of variance of diallel tables. Biometrics. 10: 2. 235-244.
7.Jinks, J.L. and Hayman, B.I. 1953. The analysis of diallel crosses. Maize Genet. Coop. Newslet. 27: 1. 48-54.
8.Kearsey, M.J. and Pooni, H.S. 1996. Genetical analysis of quantitative traits. Chapman and Hall Press.
9.Pahlavani, M.H., Faraji, A. and Neamati, M. 2011.Quantitative genetics and biometrical techniques in plant breeding. Nadarajan, Iran, 415 p. (Translated in Persian)
10.Dehghani, H., Feyzian, E., Jalali, M., Rezai, A. and Dane, F. 2012. Use of GGE biplot methodology for genetic analysis of yield and related traits in melon (Cucumis melo L.). Can J. Plant Sci. 92: 1. 77-85.
11.Yan, W. and Hunt, L. 2002. Biplot analysis of diallel data. Crop Sci. 42: 1. 21-30.
12.Soughi, H. and Khodarahmi, M. 2021. Estimation of denetically parameters and combining ability of yield and yield components in bread wheat by diallel method. JCB. 13: 37. 205-212. (In Persian)
13.Biriyay, G.H., Mostafavi, K.H. and Khodarahmi, M. 2017. Investigation of diallel results in bread wheat under drought stress conditions using GGE-biplot method. Env. Str. Crop Sci. 9: 4. 363-374. (In Persian)
14.Mokhtarifar, M., Abdolshahi, R.  and Yazdizadeh, M. 2017. Evaluation genetic of early vigor of bread wheat (Triticum aestivum L.) using diallel crosses. JCB. 8: 19. 37-44. (In Persian)
15.Rahmati, R., Ahmadi, A. and Hosseinpour, H. 2018. Study of genetic variability, heritability and relationship between grain yield and yield-related traits on bread wheat genotypes under dry land conditions. JCB. 10: 25. 167-175. (In Persian)
17.Motamedi, M. and safari, P. 2018. Biplot analysis of diallel data for water deficit stress tolerance in wheat. Plant Genet Res. 4: 2. 61-74. (In Persian)
18.Rahmati, M. 2020. Assessment of relationships among traits and selection of superior bread wheat genotypes using genotype by yield × trait biplot method. Cereal Res. 10: 1. 61-72. (In Persian)
19.Mohammadi, R., Armion, M., Zadhassan, E. and Eskandari, M. 2014. Analysis of genotype × environment interaction for grain yield in rainfed durum wheat. Iran J. Dryland Agric. 4: 1. 1-15. (In Persian)
20.Najafi Mirak, T., Dastfal, M., Andarzian, B., Farzadi, H., Bahari, M. and Zali, H. 2019. Evaluation of durum wheat cultivars and promising lines for yield and yield stability in warm and dry areas using AMMI model and GGE biplot. JCB. 10: 28. 1-12. (In Persian)
21.Zhang, Y., Kang. M.S. and Lamkey. K.R. 2005. DIALLEL-SAS05: A comprehensive program for griffing’s and gardner–eberhart analyses. Agron J. 97: 4. 1097-1106.
22.Teklewold, A. and Becker, H.C. 2005. Heterosis and combining ability in a diallel cross of ethiopian mustard inbred lines. Crop Sci. 45: 6. 2629-2635.
23.Baker, RJ. 1978. Issues in diallel analysis. Crop Sci. 18: 533-536.
24.Yan, W. and Kang, M.S. 2003. GGE biplot analysis: A graphical tool for geneticists, breeders, and agronomists. CRC Press, Boca Raton, Florida, U.S.A. 286 p.
25.Gholizadeh, A., Dehghani, H. and Khodadadi, M. 2019.  Analysis of compatibility for essential oil yield in coriander under different irrigation regimes using GGE biplot method. Iran J. Field Crop Sci. 50: 4.189-199. (In Persian)
26.Chalish, L. and Houshmand, S. 2011. Estimate of heritability and relationship of some durum wheat characters using recombinant inbred lines. Electron J. Crop Pro. 4: 2. 223-238. (In Persian)
27.Golparvar, A.R. and Ghasemi Pirbalouti, A. 2011. Combining ability of physiological traits in bread wheat under drought stress. Agro J. App Field Crops Res. 24: 1. 18-26. (In Persian)
28.Fellahi, Z.E.A., Hannachi, A. and Bouzerzour, H. 2015. Partial diallel analysis of genetic behavior for several polygenic traits in bread wheat (Triticum aestivum L.). Int J. Plant Biol Res. 3: 3. 1042-1049.
29.Mohammadi, S.H. and Khodambashi Emami, M. 2008. Graphical analysis for grain yield of wheat and its components using diallel crosses. J Seed Plant. 24: 3. 375-386. (In Persian)
30.Yan, W., Hant, L.A., Sheng. Q. And Szlavnics. Z. 2000. Cultivar evaluation and mega- environment investigation based on the GGE biplot. Crop Sci. 40: 3. 597-605.
مجله تولید گیاهان زراعی
دوره 15، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 163-186

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار