ارزیابی تناسب اراضی شهرستان آق‌قلا (استان گلستان) جهت تولید جو در شرایط دیم با استفاده از سامانه‌ی اطلاعات جغرافیایی(GIS)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم کشاورزی گرگان

2 هیات علمی

چکیده

در این تحقیق به منظور استعدادسنجی اراضی کشاورزی شهرستان آق‌قلا ( استان گلستان) جهت تولید جو دیم، از رهیافت سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. بدین منظور لایه‌های محیطی منطقه مورد مطالعه، جمع‌آوری و نقشه‌های موضوعی مورد نیاز تهیه شد، که شامل 17 نقشه از جمله نقشه شیب، ارتفاع از سطح دریا، بارش سالانه، دمای بیشینه، دمای کمینه، دمای متوسط و برخی عناصر پر مصرف و کم مصرف خاک بود. جهت استخراج اوزان متغیر‌های محیطی از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) کمک گرفته شد. سپس لایه‌های رقومی عوامل محیطی در محیط GIS با اختصاص وزن AHPروی هم‌گذاری و تلفیق شدند. در ادامه انطباق لایه‌ی نهایی با نیازهای بوم-شناختی گیاه مورد نظر صورت گرفت و در چهار طبقه بسیارمستعد، مستعد، نیمه مستعد و نامستعد برای کشت جو دیم پهنه-بندی شد. نتایج نشان داد که به ترتیب 5/27 و 1/32 درصد اراضی کشاورزی این شهرستان برای کشت جو بسیارمستعد و مستعد هستند. مقدار بارش در این پهنه‌ها حدود 400 میلی‌متر و بیشتر از آن بود و همچنین از نظر حاصلخیزی خاک در سطح مطلوبی قرار داشتند. پهنه‌های مستعد بیشتر در قسمت جنوبی شهرستان مشاهده شدند. اراضی نیمه مستعد و غیر مستعد نیز از مرکز تا شمال محدوده زراعی شهرستان قرار گرفتند. از دلایل عدم تطبیق این اراضی با نیازهای محیطی مورد نیاز گیاه جو، میزان اندک بارش و نامناسب بودن برخی متغیر‌های خاک مانند pH و شوری بالا، بافت نامناسب، پتاسیم و کلسیم بالا، فسفر، آهن، و ماده آلی پایین و نیز جهات شیب نامناسب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Land Suitability of Aq-Qala Township for Barley production in rainfed condition by Geographical Information System (GIS)

چکیده [English]

In this research, geographical information system (GIS) and analytical hierarchy process (AHP) were applied to agricultural land use suitability of Aq-Qala township for barley cropping in rainfed condition. For this purpose, 17 environmental layers of the study area collected, and thematic maps such as slope, elevation, precipitation, average, minimum and maximum temperatures and some of micro and macro elements were provided. The analytical hierarchy process (AHP) was applied to determine the weight of environmental variables. The digital environmental layers overlaid and integrated in GIS media in respect to AHP weights. Then zoning of lands carried out in 4 classes (high suitable, suitable, semi-suitable and non-suitable) for dryland barley cultivation. The results showed that 27.5% and 32/1% of this area were high suitable and suitable for wheat cropping, respectively. These zones had enough rainfall (>400 mm), and high fertility. The semi-suitable and non-suitable regions were located in the central to north of Aq-Qala township. In this areas, the limitation factors were include: low precipitation, some soil variables such as: high pH and salinity, non-suitable texture classes, high potassium and calcium contents, low phosphate, iron, and organic matter) and non-suitable and slope aspects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aq-Qala
  • dryland Barley
  • Geographical information system (GIS)
  • Golestan Province
  • land suitability