بررسی ارتباط وقوع مراحل فنولوژیکی و ویژگی‏های مورفولوژیکی با کمیّت و کیفیت بذر چغندرقند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 محقق

2 استاد دانشگاه

3 استاد

4 استادیار پژوهشی

چکیده

سابقه و هدف: بوته‏های بذری چغندرقند حدود پنج تا شش هفته پس از تشکیل ساقه‏های بذری، گل‏دهی خود را آغاز کرده و در مدت دو هفته، این مرحله از رشد گیاه تکمیل می‏شود. همبستگی منفی بین میزان دمای‌‌دریافتی از گلدهی‌کامل بوته تا رسیدن ‌‌بذر و دورة رشد زایشی با عملکرد دانه نشان می‏دهد که طولانی‏شدن دورة رشد، به کاهش عملکرد بذر منجر خواهد شد. با تعویق مراحل فنولوژیکی رشد بوته‌های بذری چغندرقند، احتمال همزمانی دوره رشد زایشی بوته‌ها با شرایط نامساعد محیطی افزایش می‏یابد که کاهش عملکرد را بدنبال دارد. برای افزایش عملکرد بذر مورد استفاده، ضروری است تحقیقات لازم در مورد مسائل مربوط به تولید بذر از قبیل اصلاح و مدیریت مزرعه در تولید بذر چغندرقند نسبت به نوع رقم صورت گیرد. در این خصوص تحقیقات کمی در کشور انجام شده است. بنابراین این تحقیق با هدف بررسی زمان وقوع مراحل فنولوژیک و ویژگی‏های مورفولوژیک و تاثیر آن بر ویژگی‏های کمّی و کیفی بذر در هیبریدهای منوژرم چغندرقند انجام شد.
مواد و روش‏ها: این تحقیق در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل پنج پایه مادری دیپلوئید سینگل‏کراس شامل 436×7112، SB36×7112، 231×261، SB37×28874 و 419×SB36 بودند. هر کرت آزمایشی شامل هشت خط کاشت بود، به‏طوریکه دو ردیف کناری به‏ والد پدری و شش ردیف وسطی به والدین نرعقیم اختصاص یافته بود. برای محاسبه صفات فنولوژیک شامل مولفه‌های سبزشدن، ساقه‌روی و گلدهی، طی بازدیدهای روزانه در زمان‏های مشخص یادداشت‌برداری شدند. برای اندازه‌گیری صفات ریخت‌شناسی بوته، پنج بوته از هر کرت به طور تصادفی انتخاب و در آزمایشگاه ارزیابی گردید.
یافته‏ها: نتایج آزمایش نشان داد که بین پایه‏های مختلف مادری از نظر صفات فنولوژیک، صفات مورفولوژیک بوته و صفات کمی و کیفی بذر اختلاف آماری وجود دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که بیشترین تعداد شاخه‏اصلی و فرعی، وزن خشک‏شاخه، وزن خشک‏ بذر و وزن خشک کل در پایه‏های مادری 7112×SB36 و SB37×28874حاصل شد و پایه ‏مادری 261×231 از کمترین تعداد شاخه‏اصلی و فرعی، وزن خشک‏شاخه، وزن خشک‏ بذر و وزن خشک کل برخوردار بود. بیشترین عملکرد خام بذر از پایه‏های مادری 7112×SB36 و SB37×28874 بدست آمد و کمترین مقدار عملکرد بذر در بوته به 261×231 اختصاص یافت. بین مولفه‏های ساقه‏روی و گل‏دهی با عملکرد و همچنین بین تعداد شاخه‏های اصلی و فرعی، وزن خشک شاخه و وزن خشک کل بوته با عملکرد بذر خام همبستگی مثبت و بین ارتفاع بوته با کمیّت و کیفیت بذر همبستگی منفی وجود داشت.
نتیجه‏گیری: باتوجه به اینکه بین تعداد شاخه‏های اصلی و فرعی، وزن خشک شاخه و وزن خشک کل بوته با عملکرد بذر خام همبستگی مثبت و بین ارتفاع بوته با کمیّت و کیفیت بذر همبستگی منفی وجود داشت. بنابراین جا دارد، موسسهء چغندرقند ارقام را قبل از معرفی، ارزیابی کرده و بر اساس ویژگی‏های مورفولوژیکی رقم توصیه‏های لازم را در زمینه آرایش کاشت و هرس بوته اعلام نمایند. این در حالیست که در ایران (اردبیل)، جهت تولید بذر چغندرقند اغلب عملیات کاشت ریشه‏چه را بدون توجه به خصوصیات مورفولوژیکی رقم مورد کاشت، با آرایش 50 ×70 انجام می‏دهند و تراکم کاشت و هرس بوته هیچ وقت در تولید بذر تجارتی در ایران مورد توجه قرار نگرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The relation between phoonological stages occurrence and morphological characteristics with the quantity and quality of sugar beet seeds

نویسندگان [English]

  • salim farzaneh 1
  • behnam kamkar 2
  • farshid ghaderifar 3
  • mohammadali chegini 4
1
2 Associate
3 Assistant
4 Assistant
چکیده [English]

Background and objectives: Sugar beet seed plants about five to six weeks after the formation of a seed stem, flowering started and within two weeks, this stage of plant growth will be completed. A significant negative correlation between the temperature received from flowering to seed maturity and the plant reproductive growth period with grain yield shows that the long plant reproductive growth period, will lead to a decrease in seed yield. With the postponement of phonological stages of sugar beet seed plants the possibility of synchronization of plant reproductive stage, with unfavorable conditions increases which leads to loss of yield. To increase the yield, it is necessary to do research on issues such as seed breeding and farm management reform in the production of sugar beet seed according to variety to be done. In this regard, little research has been done in Iran. Therefore, this study aimed to investigate the occurrence of phonological stages and morphological characteristics and its impact on quantitative and qualitative characteristics of hybrids monogerm sugar beet seeds were.
Materials and methods: This study was conducted in Ardabil Agricultural Research Station (Alarough) in two years (2011-2012 and based on a Completely Randomized Block Design. The experimental treatments were five promising diploid cytoplasmic male sterile (CMS) lines (7112×SB36, SB37×28874, 7112×436, 419×SB36 and 261×231) of sugar beet. Each plot consists of eight lines planting and hybrid varieties were sown in strips in female: male ratio was 6: 2. Phonological characteristics, including the emergence, bolting and flowering components, during daily visit were recorded at the time specified. For the evaluation of plant morphological characteristics, before harvest, five plants of each plot were randomly selected and evaluated in the laboratory.
Results: The results indicated that there were significantly differences among CMS lines in respect to phonological and morphological characteristics and quantity and quality of seed. The maximum number of main branch and auxiliary branch, and plant dry weight was obtained in 7112×SB36 and SB37×28874. But, for line of 261×231, number of main branch and auxiliary branch and plant dry weight was lower than other lines, and the highest crude seed yield was observed in the 7112×SB36 and SB37×28874 and the lowest of crude seed yield was observed in 261×231. These data indicate that there is a positive correlation between phonological and morphological characteristics with the quantity and quality and negative correlation between plant heights with seed yield
Conclusion: Considering that there is a positive correlation between phonological and morphological characteristics with the quantity and quality and negative correlation between plant heights with seed yield. Therefore, the sugar beet institutions must, prior to the introduction of CMS lines, assess the CMS lines on the morphological characteristics and do advise in the fields planting density and pruning plant announced. While in Iran (Ardabil), for the production of sugar beet seed, planting operations often regardless of the morphological characteristics of crop varieties, with a density of 50 × 70 doing and plant density and topping of seed plants on seed production in Iran has never been considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • morphological characters
  • quantitative and qualitative of seed
  • Phenological stages
  • Sugar beet seed