اثر مقادیر ورمی‌کمپوست بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و کیفی ارقام همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) در شرایط تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور

2 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

سابقه و هدف
از آنجا که گیاهان دارویی در عرصه های طبیعی در محدوده‌های جغرافیایی گسترده‌ای پراکنده بوده و جمع‌آوری و دسترسی به آنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و از طرف دیگر استفاده از رویشگاه‌های طبیعی، جوابگوی نیاز صنایع داروسازی نخواهد بود، بنابراین، باید نسبت به کشت این گیاهان در سطوح زراعی اقدام نمود. در این راستا، انتخاب توده‌ها و اصلاح ارقام مناسب، آبیاری بهینه و تغذیه و مدیریت آن، نقش مهمی را در افزایش کمیت و کیفیت گیاهان دارویی و کاهش اثرات منفی ناشی از تنش‌های مختلف محیطی بر گیاهان خواهد داشت. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف مطالعه اثر تنش خشکی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و کیفی ارقام مختلف گیاه دارویی همیشه‌بهار در شرایط اعمال و عدم اعمال ورمی‌کمپوست انجام شد.
مواد و روشها
به‌منظور بررسی اثر مقادیر ورمی‌کمپوست بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و کیفی ارقام مختلف همیشه‌ بهار (Calendula officinalis L.) تحت سطوح تنش خشکی، آزمایشی به صورت گلدانی در شرایط طبیعی، در قالب اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه پیام نور تربت حیدریه در سال 1392 به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل دو عامل ورمی‌کمپوست در دو سطح 0 (عدم کاربرد ورمی کمپوست) و 50 درصد حجمی (نیمی از حجم هر گلدان خاک و نیمی ورمی کمپوست) و تنش خشکی در سه سطح آبیاری در محدوده ظرفیت زراعی (شاهد)، رطوبت 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی به عنوان عوامل اصلی و هفت رقم همیشه بهار (چهار رقم ایرانی پر‌پر و کم‌پر اصفهانی، پر‌پر و کم ‌پر تهرانی و سه رقم هلندی Faron، Golden yellow و Dandy) به عنوان عامل فرعی بودند. برای اعمال تنش خشکی، پس از تعیین حد ظرفیت زراعی خاک، آب از دست رفته در هر روز به روش وزنی تامین شد. صفات مورد ارزیابی شامل وزن خشک گل، برگ، ساقه و ریشه، وزن خشک کل گیاه، درصد اسانس و عصاره گل‌های گیاه بود.
یافتهها
نتایج نشان داد که با اعمال ورمی‌کمپوست، کلیه صفات فیزیولوژیکی و درصد اسانس همیشه‌بهار افزایش یافت. با افزایش تنش خشکی تا سطح 25 درصد ظرفیت زراعی، میزان کاهش وزن خشک اندام‌های ساقه، ریشه، برگ و گل به ترتیب معادل 5/36، 8/43، 9/37 و 2/45 درصد در مقایسه با آبیاری در حد ظرفیت زراعی بود. با افزایش تنش خشکی تا آبیاری در 25 درصد ظرفیت زراعی، درصد اسانس نیز به مقدار 1/39 درصد کاهش یافت. ارقام مختلف از نظر اختصاص ماده خشک به اندام‌های مختلف، نسبت وزن خشک ریشه به اندام‌های هوایی و شاخص برداشت، متفاوت بودند. بیشترین وزن خشک گل در رقم Golden yellow بدست آمد که اختلاف آماری معنی‌داری با ارقام پر‌پر اصفهانی و تهرانی نداشت. ارقام کم‌پر و پر‌پر اصفهانی، پر‌پر تهرانی و Golden yellow دارای بیشترین درصد اسانس بودند. اثر متقابل ورمی‌کمپوست، تنش خشکی و رقم بر وزن خشک کل بوته، وزن خشک ساقه، وزن خشک گل و نسبت وزن خشک ریشه به اندام‌های هوایی از نظر آماری معنی دار بود. به طوریکه رقم Foren در شرایط عدم تنش خشکی و اعمال کود، بیشترین مقدار وزن خشک کل بوته و وزن خشک برگ، ساقه، ریشه و گل را به خود اختصاص داد.
نتیجه‌گیری
به‌طور کلی نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که واکنش ارقام مختلف به سطوح تنش خشکی و شرایط تغذیه‌ای‌ متفاوت بود، ولی شرایط تغذیه‌ای بهینه توانست در بهبود رشد و عملکرد ارقام مختلف همیشه بهار موثر باشد و اثرات تنش خشکی را نیز تعدیل کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The investigation of vermicompost organic fertilizer on some of physiological and qualitative traits of different varieties of Calendula officinalis L.under different levels of drought stress

چکیده [English]

Background and objectives
Since medicinal plants in natural areas spread within the broad geographic limitations and collection and access to them is not cost-effective and on other hand, the use of natural habitats will not be enough for the pharmacy industry, therefore, it is necessary to grow these plants in agricultural areas. In this regard, the choice of the landraces and suitable cultivars and nutrition and irrigation management, play an important role in increasing the quantity and quality of medicinal plants and reduce the negative effects of various environmental stresses on plants. The present research aimed to study the effect of drought stress on some physiological and quality traits of calendula varieties under use and non use of vermicompost.
Materials and methods
In order to investigate of the effect of vermicompost levels on some of physiological and qualitative traits of different varieties of calendula (Calendula officinalis L.) under different drought stress levels, a pot experiment was conducted as split factorial based on a randomized complete block design with four replications in Torbat- Heydariyeh during 2012-2013.Treatments included vermicompost in two levels (0 and 50 valium percentage; the half volume of pot was soil and half volume, vermicompost) and drought stress in three levels (100, 50 and 20 percentage of field capacity) in main plots and seven varieties (low petals and many petals of Tehran and Esfahan as Iranian varieties and Faron, Golden yellow و Dandy as Netherland varieties) in sub plots. For applying water stress, after determining field capacity of soil, water loss per day was provided by weight method. Meatured traits included total dry weight, flower, leaf, stem and root dry weight, essential oil percentage and flower’s extract.
Results
The result indicated that with vermicompost applying, total physiological traits and essential oil percentage of calendula were increased. With increasing in drought stress to 25 percentage of field capacity, stem, root, leaf and flower dry weights decreased 36.5, 43.8, 37.9, 45.2 percentage compared to irrgation in field capacity, respectively. With increasing drought stress to 25 percentage of field capacity, essential oil percentage of calendula was decreased (39.1%). Different varieties were different for root to shoot dry weight ratio and harvest index. The highest flower dry weight was obtained in Golden yellow variety that it had n’t significant difference with many petals of Esfahan and Tehran. The highest essential oil percentage was observed in low petals and many petals of Esfahan, many petals of Tehran and Golden yellow. The intraction effect of vermicompost, drought stress and variety was significant on total dry weight of plant, stem, flower and root to shoot dry weight, statistically. The hieghst total, leaf, stem, root and flower dry weight were observed in Foren variety under field capacity and fertilizer appling.
Conclusion
Generally, the study results showed that the reaction of varieties to drought stress levels and nutritional condition was different, but optimum nutritional status could improve the growth and yield of calendula varieties and also adjust the effects of drought

کلیدواژه‌ها [English]

  • Essential oil
  • Dry weight
  • Harvest index
  • root to shoot ratio