تأثیر شرایط فاریاب و دیم بر عملکرد پیکر رویشی و عملکرد اسانس دو گونه دارویی مرزه خوزستانی(Satureja khuzistanica Jamzad.) و مرزه رشینگری (S. rechingeri Jamzad) در شمال خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

3 استادیار گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان دارویی، دانشگاه شهید بهشتی تهران

4 استادیار گروه بیولوژی خاک، مؤسسه تحقیقات آب و خاک کرج

چکیده

به منظور مقایسه خصوصیات رشدی و عملکرد کمی و کیفی دو گونه دارویی مرزه خوزستانی و رشینگری در واکنش به شرایط فاریاب و دیم، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در شمال خوزستان(شهرستان اندیمشک، روستای ادریسی سفلی) در سال زراعی 92-1391 انجام شد. تیمارهای آبیاری(15 روز یک‌بار، 30 روز یک‌بار و دیم) در کرت‌های اصلی و گونه مرزه خوزستانی و رشینگری در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری شده شامل عملکرد تر و خشک، عملکرد برگ و سرشاخه گلدار، درصد و عملکرد اسانس، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که اثر تیمارهای آبیاری بر همه صفات اندازه‌گیری شده به جزء درصد اسانس و ارتفاع بوته مرزه معنی‌دار بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که در هر دو گونه مرزه، با افزایش فواصل آبیاری و کشت دیم، عملکرد تر، عملکرد خشک، عملکرد برگ و سرشاخه گلدار، عملکرد اسانس و شاخص سطح برگ به ترتیب به میزان 54، 44، 55، 53 و 37 درصد در مقایسه با شاهد (آبیاری 15 روز) کاهش نشان دادند ولی به محتوای اسانس به میزان 6 درصد افزوده شد. در بین گونه‌ها نیز گونه خوزستانی از نظر عملکرد تر(14/3 تن در هکتار)، عملکرد خشک(82/1تن در هکتار)، عملکرد برگ و سرشاخه گلدار(08/1 تن در هکتار) و شاخص سطح برگ (43/0) بر گونه رشینگری برتری داشت ولی گونه رشینگری از لحاظ درصد اسانس(7/3 درصد) وعملکرد اسانس(86/33کیلوگرم در هکتار) بر گونه خوزستانی برتر بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effects of irrigated and rainfed conditions on vegetative yield and essential oil yield of two medicinal species, Satureja khuzistanica Jamzad and S. rechingeri Jamzad in North of Khuzestan

نویسندگان [English]

  • ahmad nooshkam 1
  • n m 2
  • j h 3
  • m j 2
  • k kh. 4
1 university of tehran
2
3
4
چکیده [English]

For comparison the growth characteristics and quantitative and qualitative yield of two summer savory species (such as Satureja khuzestanica and S. rechingeri) in response to rainfed and irrigated conditions, an experiment was carried out on the basis of split-plot design in completely randomized block design with three replicates in north of Khuzestan during growing season of 2012-2013. Irrigation treatments (15 and 30 days interval and rainfed) as main-plot and species in two levels (Satureja khuzestanica and satureja rechingeri) as sub-plot was carried out. The characteristics measured were fresh and dry yield, leaf and flower yield, essential oil content, oil yield, leaf area index and plant height. Results of variance analysis of traits showed that the effect of irrigation treatments on all traits except essential oil content and plant height was significant. Mean comparison of traits showed that in rainfed cultivation and by increasing in irrigation intervals, fresh and dry yield, leaf and flower yield, oil yield and leaf area index of both summer savory species were decreased amount of 54, 44, 55, 53 and 37%, respectively compared to control (Irrigation interval of 15 days), but the essential oil content was increased by 6 percent. Fresh yield (3/14t/ha), dry yield (1/82 t/ha), leaf and flower yield (1/08 t/ha) and leaf area index (0/43) of specie of khuzestanica were higher than rechingeri specie, but essential oil content (3/7%) and essential oil yield (33/86 kg/ha) of Satureja rechingeri were more than Satureja khuzestanica.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dry yield
  • Essential oil content
  • Essential oil yield
  • Leaf area index

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار