ارزیابی ژنوتیپ های برنج در شرایط خشکی و عدم تنش خشکی براساس شاخص های تحمل و حساسیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشگاه باهنرکرمان

2 استادیار گروه زراعت دانشگاه شهید باهنر کرمان

3 استادیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس

4 استادیار گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

تنش خشکی به عنوان یک عامل موثر کاهش تولید در گیاهان شناخته شده است که در این باره شناسایی و گسترش ارقام سازگار به تنش یکی از راهکارهای غلبه بر شرایط نامساعد محیطی است. به منظور شناسایی ارقام متحمل و حساس برنج به تنش خشکی بر اساس شاخص های تحمل و حساسیت، آزمایشی با 15رقم برنج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در سال زراعی 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس، اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس تفاوت بسیار معنی داری را بین ارقام از نظر کلیه ی صفات مورد مطالعه در دو شرایط محیطی نشان داد. مقایسه میانگین نشان داد که در شرایط غرقاب، بیشترین میانگین عملکرد به ترتیب متعلق به ارقام دم سیاه، سرخو و گرده بود و در شرایط تنش خشکی ارقام گرده، سنگ جو و IR83752-B-B123 بیشترین عملکرد را داشتند. با توجه به تجزیه بای پلات و همبستگی بین شاخص ها مشخص شد که شاخص های تحمل به تنش، میانگین هندسی، شاخص میانگین تولید و میانگین هارمونیک بهترین شاخص ها جهت گزینش ارقام پر محصول در هر دو محیط تنش و بدون تنش در این تحقیق معرفی شدند و براساس شاخص های یاد شده و ترسیم بای پلات ارقام گرده، سرخو، سنگ جو، IR83752-B-B123، طارم امیری و طارم محلی دارای عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی و ارقام شاه پسند، BRSBONANC و GRALDO دارای عملکرد پایین و حساس به خشکی بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of rice cultivars in drought and normal conditions based on sensitive and tolerance indices

نویسندگان [English]

  • mehdi Giasi Oskoei 1
  • hasan farahbakhsh 2
  • H. S. 3
  • ghasem mohamadinejad 4
1
2
3
4
چکیده [English]

drought stress has been well documented as an effective parameter in decreasing crop production, developing and releasing new varieties which are adaptable to water deficit conditions can be a constructive program to overcome unsuitable environmental conditions. In order to evaluate the adaptation of rice genotypes to drought stress and to identify the tolerant and sensitive genotypes, 15 genotypes were studied in two environments (stressed and non –stressed conditions) using randomized complete block design with three replications in the Research farm of Gonbad Kavos University in 2008 growing season. Analysis of variance showed that there was highly significant effect (p> 0.01) between genotypes in all traits and in both Environments. Mean comparison showed that the highest yield belonged to Dom siah, Sarkho and Sangjo in nonstressed and stressed respectively. Mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP) and stress tolerance index (STI) were the most suitable indices showing the highest correlation with yield. Based on MP, GMP and STI and also biplot technique, Garde, Sarkho, Sangjo, IR83752-B-B123, Tarom mahali and Tarom Amiri) were determined as the most tolerant cultivars while BRSBONANC GRALDO being the most sensitive.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rice
  • Drought stress
  • Tolerance indices
  • Yield