مطالعه تجمع، انتقال مجدد و شاخص برداشت ماده خشک و نیتروژن در ارقام مختلف گندم نان و دوروم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام‌نور

2 استاد گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 استادیار گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

4 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

به‌منظور مطالعه تجمع، انتقال مجدد و شاخص برداشت ماده خشک و نیتروژن در گیاه گندم آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و در شرایط مطلوب رشد با استفاده از 5 رقم گندم نان (دریا، کوهدشت، شیرودی، تجن و زاگرس) و 2 رقم گندم دوروم (آریا و دنا) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. براساس نتایج مقدار انتقال مجدد ماده خشک 8/23 درصد محاسبه شد که تحت‌تأثیر رقم قرار داشت. هم‌چنین، نتایج نشان داد که 57 درصد از مقدار نیتروژن مورد نیاز برای رشد دانه از طریق انتقال مجدد نیتروژن از اندام‌های رویشی قبل از مرحله گرده‌افشانی و 11 درصد آن از طریق جذب مستقیم نیتروژن از خاک و یا انتقال مجدد نیتروژن پس از مرحله گرده‌افشانی تأمین شد. بنابراین، در گندم بیش‌ترین مقدار نیتروژن مورد استفاده در مرحله پرشدن دانه از طریق انتقال مجدد نیتروژن ذخیره‌شده در اندام‌های رویشی تأمین می‌شود و در بین اندام‌های مختلف، برگ‌ها با انتقال مجدد نیتروژن 2/72 درصد مهم‌ترین منابع تأمین‌کننده نیتروژن دانه می‌باشند. با توجه به نتایج این مطالعه غلظت نیتروژن برگ‌ها و ساقه‌ها با گذشت زمان از مرحله گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک به‌ترتیب 57 و 54 درصد کاهش یافت. متوسط شاخص برداشت نیتروژن 2/72 درصد بود که تحت‌تأثیر رقم قرار نگرفت. علاوه‌بر این، حداقل غلظت نیتروژن برای برگ‌های زرد، ساقه‌های پیر و دانه به‌ترتیب 04/1، 43/0 و 13/2 درصد محاسبه شد. شاخص برداشت ماده خشک تحت‌تأثیر رقم قرار نگرفت و مقدار متوسط آن 1/44 درصد بود. همچنین، مقدار نیتروژن جذب‌شده در اندام‌های رویشی به‌خصوص در برگ‌ها با عملکرد دانه و نیتروژن دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of dry matter and nitrogen accumulation, remobilization and harvest index in bread and durum wheat cultivars

نویسندگان [English]

  • S. Bakhshandeh 1
  • A. Soltani 2
  • E. Zeinali 3
  • R. Ghadiryan 4
1
2
3
4
چکیده [English]

The aim of this experiment was the study of dry matter and nitrogen (N) accumulation, remobilization and harvest index in different wheat cultivars. Five bread wheat cultivars (Darya, Kuhdasht, Shiroudi, Tajan and Zagros) and two durum wheat cultivars (Arya and Dena) were studied under optimum growth conditions during 2008-2009 at research field of Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran. Experimental design was a randomized complete block design with four replications. Results indicated that average total dry matter remobilization was 23.8%,which was affected by cultivar. Furthermore, results indicated that 57% of N remobilization from vegetative organs before anthesis and 11% from N uptake and/or N remobilization after anthesis contributed for grain growth. Therefore, majority of grain N supplied by remobilization of N from vegetative organs during seed filling period. Among organs, the leaves had the highest N remobilization (nearly 72%). Results indicated that leaves and stems N concentration decreased 57 and 54%, respectively, at the time of physiological maturity as compared with anthesis. N harvest index was 72.2% which it was not affected by cultivar. Meanwhile, N concentration in senesced leaves and stems along with grains were 1.04, 0.43 and 2.13%, respectively. The amount of harvest index was 44.1%, and it was not affected by the cultivar. There was a positive and significant correlation between the amount of N uptake by vegetative tissues, especially in leaves, with grain N and grain yield. The parameters obtained in this study can be used in wheat N modeling.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • dry matter
  • Harvest index
  • Nitrogen
  • Remobilization
  • Wheat