ارزیابی ژنوتیپ‏های گلرنگ به‌منظور یافتن منابع ژنتیکی مقاومت به بیماری مرگ گیاهچه (Pythium ultimum)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

بیماری مرگ گیاهچه ناشی از قارچ Pythium ultimum یکی از بیماری‌های مهم گلرنگ در ایران می‏باشد. نظر به اهمیت بیماری، در سال 1385 از گیاهان دارای علائم مشکوک در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان پرگنه‌های قارچی جدا گردید که پس از جداسازی و اثبات بیماری‌زایی، قارچ Pythium ultimum تشخیص داده شد. در سال 1386 ارزیابی واکنش 17 ژنوتیپ گلرنگ با نام‏های محلی اصفهان، زرقان-259، اراک2811، Syrian، Dinger، 250537PI-، 5-541، 74CW-، 111IL-، Aceteria، Hartman، 295-55-LRV، 51-51-LRV، 12IUTM، 34062، 34074 و 34040 نسبت به این قارچ صورت گرفت. آزمایش بصورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با دو محیط به عنوان فاکتور اصلی (آلوده و استریل)، ژنوتیپ (17 ژنوتیپ) به عنوان فاکتور فرعی و 4 تکرار در محیط حوله کاغذی انجام شد. مایه‏زنی مصنوعی با استفاده از سوسپانسیون اُاُسپور قارچ عامل بیماری با غلظت 105 انجام گردید. در محیط استریل درصد جوانه‏زنی، سرعت جوانه‏زنی بذور و وزن خشک گیاهچه و در محیط آلوده درصد جوانه‏زنی، درصد جوانه زنی واقعی، تعداد گیاهچه بیمار و تعداد بذور جوانه نزده تعیین گردید. نتایج آزمایش نشان داد که تفاوت معنی‏داری بین ژنوتیپ‏ها از لحاظ تمام صفات و عکس‏العمل به بیماری وجود داشت. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که ژنوتیپ Dinger با 7/79 درصد بیشترین درصد جوانه‏زنی واقعی در محیط آلوده و ژنوتیپ‏های 34062 و محلی اصفهان به‌ترتیب با 4/24 و 2/14 درصد در رتبه‏ بعدی قرار داشتند. کمترین تعداد گیاهچه بیمار در محیط آلوده مربوط به ژنوتیپ‏های 111-IL (3/6 گیاهچه)، 34062 (8/6 گیاهچه) و Dinger (3/8 گیاهچه) بود. بطورکلی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که مواد اصلاح شده غیر بومی منبع بسیار مناسبی برای ژن‏های مقاومت به بیماری مرگ گیاهچه می‏باشند. همچنین برخی از ژنوتیپ‌های ایرانی از نظر جوانه‌زنی و خصوصیات مربوط به آن ضعیف بوده ولی از لحاظ مقاومت به بیماری مرگ گیاهچه برتر از سایر ژنوتیپ‏های موجود در این مطالعه بودند. بنابراین می‏توان ژنوتیپ‏های Dinger، محلی اصفهان و 34062 را در برنامه‏های اصلاحی گلرنگ برای تولید ارقام مقاوم به بیماری مرگ گیاهچه مورد استفاده قرار داد.

عنوان مقاله [English]

Evaluation of safflower genotypes to find genetic sources of resistance to damping-off (Pythium ultimum)

چکیده [English]

Damping-off is an important disease of safflower in Iran, that caused by Pythium ultimum. Because of its importance, fungi isolates were sampled from infected plants grown in research farm of the College of Agriculture, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, in 2006. Also it has been proved that the disease caused by Pythium ultimum. Evaluation of seventeen safflower genotypes (Zarghan-259, Arak-2811, Isfahan, Syrian, Dinger, Hartman, Aceteria, CW-74, LRV-55-295, LRV-51-51, IUTM12, PI-250537, IL-111, 34062, 34074, 34040 and 541-5) for their response to causal agent were performed in 2007. The experiment was conducted in paper towel environment was done as split plot design in a complete randomized blocks in which two environments (sterile and infected) were included as main plot and also seventeen genotypes were as sub plot in four replicates. Artificial inoculation was conducted with 105 per mL oospore suspension of fungi agent. In sterile media percent and speed of seed germination and also dry weight of seedling and in infected media percent, real percent and speed of germination, number of infected seedlings and number of non-germinated seeds was recorded. Results showed that there was significant difference among the genotypes for all evaluated traits and also for reaction to disease. Comparison of means indicated that genotype Dinger with 79.7% had the highest real germination in infected media, and genotypes 34062 and Isfahan with 24.4 and 14.2 % were in the next rank in this regard, respectively. The lowest diseased seedling in infected media were belonged to IL-111 (6.3 seedlings), 34062 (6.8 seedlings) and Dinger (8.3 seedlings), respectively. Overall, the results of this study showed that some of non-Iranian genotypes were a good source for resistance to damping-off. Additionally, some of Iranian genotypes in respect to seed germination and related parameters were weak, however for resistance to the disease were superior to others. So, genotypes Dinger, Isfahan and 34062 could be used in breeding program of safflower to produce cultivars with resistance to damping-off.