پاسخ فیزیولوژیکی ژنوتیپ‌های مختلف گندم دیم به تنش سرما

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

به‌منظور ارزیابی پاسخ فیزیولوژیکی ژنوتیپ‌های مختلف گندم دیم به تنش سرما آزمایشی در سال زراعی 87-1386 طی دو فاز مزرعه‌ای و آزمایشگاهی در ایستگاه تحقیقات دیم قاملو در استان کردستان و آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی، در 3 تکرار انجام گرفت. در بررسی آزمایشگاهی تنش سرمایی شامل کاشت در دماهای 20 (شاهد)، 10 و 5 درجه سانتی‌گراد به‌عنوان سطوح عامل اصلی و 12 ژنوتیپ مختلف گندم دیم (Triticum aestivum L.) نیز به‌عنوان سطوح عامل فرعی در نظر گرفته شد. در فاز مزرعه‌ای نیز سه تاریخ کاشت 10 مهر، 25 مهر و 15 آبان که برای اعمال دماهایی حدوداً معادل دماهای فوق‌الذکر انتخاب شدند به‌عنوان سطوح عامل اصلی تعیین گردید. نتایج آزمایش نشان داد که تنش سرما و ژنوتیپ تأثیر معنی‌داری بر محتوی کلروفیل و قند برگ، اسیدهای چرب، پلی‌آمین‌ها و آب برگ هم در شرایط مزرعه‌ای و هم در آزمایشگاه دارند. بین ژنوتیپ‌های مختلف تفاوت معنی‌داری از نظر پروتئین، اسپرمین و اسید اولئیک مشاهده نگردید. تنش سرما و ژنوتیپ تأثیر معنی‌داری بر مقاومت به سرما (LT50) و نشت الکترولیت‌ها داشتند. از بین ژنوتیپ‌ها، آگوستا دارای بیشترین مقاومت به سرما (LT50) و کمترین درصد نشت الکترولیت‌ها بود. ژنوتیپ‌های سرداری و آگوستا با دارا بودن بیشترین کلروفیل a، کلروفیل b، قندهای محلول، پروتئین برگ، پلی‌آمین‌هایی نظیر پوترسین، اسپرمین، اسپرمیدین و اسید‌های چرب اسید لینولنیک و اسید اولئیک دارای بیشترین عملکرد دانه (1178 تا 1210 کیلوگرم در هکتار) بودند.

عنوان مقاله [English]

Physiological responses of different wheat genotypes to cold stress

چکیده [English]

In order to determine yield and physiological response of different wheat genotypes to low temperature, many pot and field experiments were conducted in 2007-2008 at the Plant Physiology Laboratory, University of Kurdistan, and Ghamlo Dryland Agricultural Research Station in Kurdistan province. In both experiments, the experimental design was a randomized complete block in a split plot arrangement with three replications. Experiment was carried out in 2007. Corresponding to three field sowing dates, Oct 1th, Oct 16th and Nov 5th, three pot treatments were performed. Pot treatments were conducted at following temperatures: 20 (control), 10 and 5 °C. Temperature treatments were considered in main plot and twelve genotypes of dryland wheat were assigned to the sub-plots. Both in pot and field experiments, leaf chlorophyll and sugar contents, fatty acids, polyamines and leaf water were significantly affected by treatments. When protein, spermine and oleic acid were measured, no differences were evident among genotypes. Cold stress and genotype had significant effects on the lethal temperature 50 (LT50) and electrolyte leakage. Among the genotypes, Ogosta exhibited the highest cold resistance (LT50), and the lowest electrolyte leakage. Also, Sardari and Ogosta had the greatest grain yield (1178-1210 kg.ha-1), chlorophyll a, chlorophyll b, soluble sugars, protein, putrescine, spermine, spermidine, linolenic acid and oleic acid.