مطالعه نحوه توارث و برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات مرتبط با مقاومت به سرما در برنج در مرحله جوانه‌زنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

نحوه توارث صفات مرتبط با مقاومت به سرما در مرحله جوانه‌زنی در تلاقی‌های حاصل از دای‌آلل یک‌طرفه با استفاده از 7 ژنوتیپ برنج مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز واریانس نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها، قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی (GCA) و قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی (SCA) برای تمام صفات مورد مطالعه شامل درصد کاهش طول ریشه‌چه، درصد کاهش طول ساقه‌چه و درصد کاهش میزان جوانه‌زنی وجود داشت. معنی‌دار بودن GCA و SCA نشان داد که در کنترل صفات مورد مطالعه به‌ترتیب ژن‌های با اثرات افزایشی و غیرافزایشی نقش داشتند، اما بالا بودن نسبت واریانس غالبیت به واریانس افزایشی و مقدار پایین نسبت پیشنهادی بیکر، برتری اثرات غیرافزایشی را نسبت به اثرات افزایشی نشان ‌داد. وراثت‌پذیری عمومی برای صفات کاهش در طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه و میزان جوانه‌زنی به‌‌ترتیب برابر با 86، 68 و 81 درصد برآورد شد. برآورد اثرات GCA نشان داد که والد دیلمانی به‌عنوان یک ترکیب‌پذیر عمومی ایده‌آل برای تمام صفات مورد مطالعه و همچنین والد حسنی ترکیب‌شونده عمومی مناسبی برای صفات درصد کاهش در طول ریشه‌چه و میزان جوانه‌زنی بودند. مقدار درجه غالبیت برای صفات کاهش طول ریشه‌چه، کاهش طول ساقه‌چه و کاهش میزان جوانه‌زنی به‌‌ترتیب برابر با 93/1، 26/1، 99/0 بود که نشان‌دهنده فوق غالبیت برای صفات کاهش طول ریشه‌چه و کاهش طول ساقه‌چه و غالبیت کامل برای صفت کاهش میزان جوانه‌زنی بود. برآورد اثرات SCA نشان داد که تلاقی حسنی × ندا به‌عنوان یک تلاقی مطلوب برای مقاومت به سرما در هر سه صفت بود. در این تلاقی علاوه‌بر SCA معنی‌دار، هتروزیس برآورد شده نیز معنی‌دار بود. یک استنتاج کلی که می‌توان از این نتایج به‌دست آورد این است که تلاقی‌هایی که حسنی و دیلمانی یکی از والدین آنها بودند، اثرات SCA مطلوبی برای تمام صفات نشان می‌دادند و در نتیجه از این دو والد می‌توان در پروژه‌های اصلاحی استفاده نمود.

عنوان مقاله [English]

Inheritance of Cold Resistance and estimation of genetic parameters in rice at the germination stage

چکیده [English]

The inheritance of cold resistance was evaluated at the germination stage in crosses between seven rice genotypes as half diallel. Analysis of variance indicated that there were highly significant differences among the genotypes, general combining ability (GCA) and specific combining ability (SCA) for percentage of reduction in radicle length (RL), percentage of reduction in plumule length (PL) and percentage of reduction in germination (GP). Significance of GCA and SCA revealed that additive and non-additive gene effects were controlled the inheritance of studied traits, but according to the higher magnitude of the dominance variance than additive variance and low value of genetic ratio showed that non-additive gene action was predominant than additive. Broad-sense heritability were 86, 68 and 81% for RL, PL and GP respectively. The assessments of GCA effects revealed that Deilamani was an ideal general combiner characters and superior variety for all Hassani was also a good general combiner for PL and GP. The degree of dominance were 1.93, 1.26 and 0.99 for RL, PL and GP respectively and indicated over-dominance of gene effects for RL and PL and dominance effects for GP.The estimates of SCA effects of top ranking crosses indicated that Neda×Hassani could be regarded as the most desirable cross combination for all of three traits. In this cross SCA effect and estimated heterosis were significant and negative. Consequently crosses that Hassani and Deilamani was one of the parents, indicated desirable SCA effects for all of the traits, and could be used for breeding programes.