ارزیابی مزرعه‌ای ژنوتیپ‌های برنج جهت تحمل به تنش شوری در مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

به‌منظور ارزیابی مقدماتی تحمل ژنوتیپ‌های برنج (Oryza sativa L.) به تنش شوری آب/خاک و استفاده از ژنوتیپ‌های متحمل در برنامه اصلاحی برنج، مطالعات زراعی و فیزیولوژیکی تعداد 56 ژنوتیپ برنج مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد 40 ژنوتیپ از موسسه تحقیقات بین‌المللی برنج و همچنین 16 ژنوتیپ منتخب برنج متحمل به شوری از موسسه تحقیقات برنج بودند که در دو آزمایش جداگانه در مزارع شور اراضی ساحلی و غیرساحلی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مناطق ساری و آمل در استان مازندران در سال 86-1385 مطالعه شدند. صفات مورد مطالعه شامل کد تحمل، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، درصد عقیمی خوشه، وزن 100 دانه و عملکرد دانه در بوته بودند، که در آزمایش اول به‌علت عدم گلدهی تعدادی از ژنوتیپ‌ها، تجزیه و تحلیل برای صفات اندازه‌گیری شده انجام گردید. نتایج حاصل از آزمایش‌ها نشان داد که کلیه 40 ژنوتیپ در آزمایش اول از لحاظ کدتحمل، ارتفاع بوته و تعداد پنجه تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد داشتند. نتایج تجزیه‌های آماری آزمایش دوم نیز حاکی از آن بود که بین 16 ژنوتیپ منتخب نیز تفاوت‌های معنی‌داری برای کلیه صفات مورد مطالعه وجود داشت. براساس نتایج تجزیه‌های آماری ژنوتیپ‌های بی‌نام، هاشمی، IR67075-2B-5-2 و IR67075-2B-18-2 دارای وضعیت مناسبی در شرایط آزمایشی بوده‌اند و جهت استفاده در برنامه اصلاحی و همچنین انجام سایر آزمایشات زراعی و فیزیولوژیکی مرتبط انتخاب شدند.

عنوان مقاله [English]

Field Screening of Rice Genotypes for Salinity Tolerance in Mazandaran

چکیده [English]

To evaluate tolerance of rice genotypes (Oryza sativa L.) to soil/water salinity and to utilize selected tolerant genotypes in rice breeding program and further agronomy and physilogical studies 56 rice genotypes have been evaluated. Of which 40 rice genotypes from International Rice Research Institute (IRRI) together with 16 selected tolerant rice genotypes have been tested in two separate experiments in locations with coastal and in-land salinity sources in Sari and Amol, Mazandaran, Iran, respectively during 2006-7. Experiments were set in Randomized Complete Block Design (RCBD) with 3 replications in each site. Genotypes were evaluated for salinity code, plant height, tiller number, panicle sterility, 100-grain weight, grain yield/plant. Due to photoperiod sensitivity of some rice genotypes in experiment 1, data only for salinity code, plant height and tiller number has been analysed. Results of analysis of variance showed presence of significantly difference for all evaluated traits. Based on results of the experiments and farmers preferance 4 rice genotypes including Binam, Hashemi, IR67075-2B-5-2 and IR67075-2B-18-2 showed better performance and has been selected for rice breeding program and further agronomy and physiological tests.