بررسی تغییرات درصد و اجزای اسانس گیاه بادرشبو در مناطق مختلفی از استان‌های آذربایجان شرقی و غربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه پیام نور

چکیده

سابقه و هدف: بادرشبو (L. Dracocephalum moldavica) گیاهی علفی، یکساله و متعلق به خانواده نعناعیان است. اسانس بادرشبو دارای خاصیت ضد میکروبی و باکتریایی بوده التیام دهنده زخم و جراحات می‌باشد. اسانس این گیاه در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی، غذایی و عطر‌سازی، کاربردهای فراوانی دارد. گیاهان دارویی مخازن غنی از متابولیتهای ثانویه و مواد موثره اولیه بسیاری از داروها می‌باشند .مواد مذکور اگر چه اساسا با هدایت فرآیندهای ژنتیکی ساخته می‌شوند ولی ساخت آنها بطور بارزی تحت تاثیر عوامل محیطی قرار می‌گیرد. با توجه به تاثیر عوامل محیطی بر درصد و اجزای اسانس گیاهان دارویی، اهمیت گیاه دارویی بادرشبو در صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی و عدم وجود اطلاعات کافی در این زمینه در این تحقیق تاثیر عوامل محیطی بر درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی بادرشبو مورد مطالعه قرار گرفت.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی درصد و اجزای اسانس پنج جمعیت بادرشبو در پنج منطقه، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در سال 1392 در سه تکرار انجام گردید. نمونه گیری در کلیه مناطق مورد بررسی، در زمان گلدهی کامل انجام شد. در هر منطقه 3 نمونه مورد بررسی قرار گرفت و این مناطق شامل سلماس، ارومیه، خوی، مراغه و تبریز بودند. رقم اصلاح شده Szk-1 به عنوان شاهد در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور مرکز مرند کشت گردید. در این مطالعه درصد اسانس و اجزای اسانس مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از خشک شدن اندام هوایی گیاه (در سایه و هوای آزاد) اسانس‌گیری از آنها به روش تقطیر با آب انجام شد. به منظور جداسازی و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی(GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی(GC-MS) استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد اثر جمعیت بر درصد اسانس در سطح احتمال 5 درصد معنی‌دار بود. بیشترین (61/0) و کمترین (4/0) میزان اسانس به ترتیب در جمعیت‌های سلماس و تبریز بدست آمد. در مجموع سیزده ترکیب از جمعیت‌های برداشت شده از مناطق مختلف و رقم اصلاح شده شناسایی شد. مجموع تمامی ترکیبات شناسایی شده از 3/87 تا 96 درصد متغیر بود. ترکیب‌های عمده اسانس در گیاه ژرانیال، ژرانیول، نرال و ژرانیل استات بودند. مجموع سه ترکیب نرال، ژرانیال و ژرانیول در جمعیت تبریز (3/57 %) بیشترین و در جمعیت مراغه (9/33 %) کمترین مقدار را نشان دادند. همچنین، جمعیت مراغه بیشترین (3/57 %) و جمعیت تبریز کمترین (6/23 %) میزان ژرانیل استات را تولید کردند.
نتیجه‌گیری: جمعیت سلماس و تبریز به ترتیب بالاترین درصد و میزان ترکیبات اسانس را تولید کردند. در مجموع، می‌توان با انتخاب این دو جمعیت بادرشبو ارقامی با خصوصیات زراعی مطلوب تولید کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the variation of essential oil content and composition of Moldavian balm in several areas of East and West Azerbaijan provinces

نویسنده [English]

  • saeed yousefzadeh
چکیده [English]

Background and objectives: Moldavian balm (Dracocephalum moldavica L.) is an annual medicinal plant that belongs to the Labiate family. The essential oil of Moldavian balm has natural antibacterial, antimicrobial and Healing of wounds. The essential oil of Moldavian balm having wide usage in industries like pharmaceutical, dietary and many others. Medicinal herbs are rich reservoirs of secondary metabolites and the active ingredients of many medications. Although these material basically created with genetic process but making them significantly affected by environmental factors. Due to the effect of environmental factors on the essential oil content and composition of medicinal plants and importance of Moldavian balm in food and cosmetics industry also due to the lack of sufficient information in this case, this research was studied about effect of environmental factors on essential oil content and composition of Moldavian balm.
Materials and methods: To determine the quantitative and qualitative characteristics of five Moldavian balm populations at five locations, an experiment was conducted as completely randomized design with three replications during 2013. In all regions, sampling were done in full flowering stage. In each region three samples were analyzed and these locations were Salmas, Urmia, Khoy, Maragheh and Tabriz. Cultivar of szk-1, as a control treatment, was planted in the Research Field of Payam Noor University (PNU) in Marand. In each location, flowering branches of Moldavian balm were collected in full flowering stage. In this study were measured contents and composition of essential oil. After drying the aerial parts of plant in shade, their essential oils were obtained by hydro-distillation. The oils were analyzed by GC and GC-MS.
Results: The results showed that effect of population was significant at 5% on essential oil content. The highest (6.10) and the lowest (4.0) essential oil were obtained in Salmas and Tabriz populations respectively. In total thirteen composition were identified of populations collected from different regions and modern cultivar. Total compounds detected varied from 87.3 to 96 percent .The major components of the essential oil were Geraniol, Geranial, Nerol and Geranyl acetate. The highest and the lowest total amount of Neral + Geraniol+ Geraniol were in Tabriz 57.3% and Maragheh 33.9 % population respectively. Also, Population of Maragheh (57.3%) and Tabriz (23.6%) produced the highest and the lowest amount of Geranyl acetate respectively.
Conclusion:
Salmas and Tabriz population produced the highest percentage and the essential oil composition respectively. In general, with selection of these two populations can produced cultivars with desirable agronomic traits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medicinal plants
  • secondary metabolites
  • Essential oil yield
  • Geranial
1.Agegnehu, G., Ghizaw, A., and Sinebo, W. 2006. Yield performance and landuse
efficiency of barley and faba bean mixed cropping in Ethiopian highlands.
Euro. J. Agron., 25: 202-207.
 2.Arzani, H. 2009. Forage quality and Daily Requirement of Grazing Animal.
Tehran Uni. Press, 354p. (In Persian)
3.Assefa, G., and Ledin, I. 2001. Effect of variety soil type and fertlizer on the
establishment growth forage yield quality and voluntary intake by cattle of oats
1396 ،and vetches cultivated in pure stands and mixtures. Anim Feed Sci. Techol., 92:
25-111.
4.Awal, M.A., Koshi, H., and Ikeda, T. 2006. Radiation interception and use by
maize/peanut intercrop canopy. J. Agric. For. Meteorol., 139: 74–83.
5.Awal, M.A., Pramanik, M.H.R., and Hossen, M.A. 2007. Interspecies
competition growth and yield in barley peanut intercropping. Asian J. Plant Sci.,
6: 577-584.
6.Ayub, M., Tahir, M., Nadeem, M.A., Zubair, M.A., Tariq, M., and Ibrahim, A.
2010. Effect of nitrogen applications on growth, forage yield and quality of
three cluster bean varieties. Pak. J. Life Soc. Sci., 8(2): 111-116.
7.Azam Khan, M. 2002. Production efficiency of pea (pisum sativum) as affected
by inoculation phosphorus levels and intercropping. M.Sc. theses, Pakistan:
Faisalabad University.
8.Banik, P., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghose, S.S. 2006. Wheat and chickpea
intercropping systems in an additive series experiment: Advantages and weed
smothering. Euro. J. Agron., 24(4): 325-332.
9.Campillo, R., Jobet, C., and Undurraga, P. 2010. Effect of Nitrogen on
productivity, Grain Quality, and optimal Nitrogen rates in Winter Barley Cv
Kumpa-INIA in andisols of Southern Chili. J. Agron. Res., 70(1): 122-131.
10.Connolly, J., Goma, H.C., and Rahim, K. 2001. The information content of
indicators in intercropping research. J. Agron., 87: 191-207.
11.Corre Hellou, G., Fustec, J., and crozat, Y. 2006. Interspecific competition for
soil N and its interaction with N2 fixation, lef expansion and crop growth in peabarley
intercrops. Eur. J. Agron., 282: 195-208.
12.Ghosh, P.K. 2004. Growth, yield, competition and economics of groundnut
cereal fodder intercropping systems in the semi arid tropics of India. Field
Crops Res., 88: 227-237.
13.Hassanzadeh Gorttapeh, A., Fathollahzadeh, A., Nasrollahzadeh Asl, A., and
Akhondi, N. 2008. Agronomic nitrogen efficiency in different wheat genotypes
in west Azerbaijan province. Elec. J. Crop Pro. EJCP., 1(1): 82-100.
14.Hauggaard-Nielsen, H., Ambus, P., and Jensen, E.S. 2001. Interspecific
competition, N use and interference with weeds in pea and barley intercropping.
Field Crops Res., 70: 101–109.
15.Jafari, A., Connolly, V., Frolich, A., and Walsh, E.J. 2003. A note on estimation
of quality in perennial ryegrass by near infrared spectroscopy. Irish J. Agric.
Food Res., 42(2): 293-299.
16.Javanshir, A., Dabbagh, A., Hamidi, A., and Gholypour, M. 2000. The ecology
of Intercropping. Mashhad University Press., 222p. (In Persian)
17.Kazemini, S.A., and Ghadiri, H. 2007. Effect of Weeds-nitrogen interactions on
growth, yield of barley and organic C of soil. Agric. Sci., 38(2): 377-385. 18.Lithougidis, A.S., Vasilakoglou, I.B., Dordas, K.V., and Yiak Oulaki, M.D.
2006. Forage yield and quality of common vetch mixtures with oat and triticale
in two seedling ratios. Field crops Res., 99: 106-1130.
19.Lithourgidis, A.S., and Dordas, C.A. 2010. Forage yield, growth rate, and
nitrogen uptake of faba bean intercrops with wheat, barley, and rye in three
seeding ratios. Crop Sci., 50: 2148-2158.
20. Lithourgidis, A.S., Dordas, C.A., Damalas, C.A., and Vlachostergios, D.N.
2011. Annual intercrops: an alternative pathway for sustainable agriculture.
Aust. J. Crop Sci., 5(4): 396-410.
21.Masoero, F., Gallo, A., Zanfi, C., Giubert, G., and Spanghero, M. 2011. Effect
of nitrogen fertilization on chemical composition and rumen fermentation of
different parts of plants of three corn hybrids. Animal Feed Sci. Technol., 164:
207-216.
22.Mazaheri, D. 1998. Intercropping (2nd ed.), Tehran University Press, 262p. (In
Persian)
23.Mohammadzadeh Moghaddam. A. 2012. The investigation of forage corn (Zea
mays) to nitrogen and biologic fertilizers. M.Sc. Thesis. Gonbad Kavous
University., 95p.
24.Nakhzari Moghaddam, A. 2013. The yield and forage quality of intercropping
barley and mustard in different planting dates. Elec. J. Crop Pro. EJCP, 5(4):
173-189. (In Persian) 25.Samarajeewa, K.B.D.P., Takatsugu, H., and Shinyo, O. 2006. Finger millet
(Eleucine corocanal L. Gaertn) as a cover crop on weed control, growth and
yield of soyabean under diffrent tillage systems. Soli Tillage Res., 90: 93-99.