اثر مقادیر آبیاری بر اساس درصد ظرفیت زراعی و کاربرد اسیدهیومیک بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی خرفه (Portulaca oleracea L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته

2 دانشجوی دکتری مهندسی گیاهان دارویی

چکیده

سابقه و هدف: خشکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع‌ترین تنش محیطی است. بنابراین با استفاده از انواع کودهای طبیعی از جمله اسیدهیومیک، می‌توان از حداقل آب استفاده نموده و موجب کاهش تبخیر آب از خاک، حفظ و ذخیره آب در خاک گردید. لذا در همین راستا و به‌دلیل اهمیت بالای گیاه خرفه در درمان بیماری‌های قلبی- عروقی، سرطان، آسم، دیابت نوع یک و بیماری‌های عفونی، آزمایشی با هدف بررسی اثر رژیم‌های آبیاری و کاربرد اسیدهیومیک بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی خرفه (Portulaca oleracea L.) انجام شد.
مواد و روش‌ها: آزمایشی در سال زراعی 94-93 به ‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده تولیدگیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش در چهار سطح رژیم‌های آبیاری شامل مقادیر 25، 50، 75 و 100 درصد ظرفیت‌زراعی و چهار سطح اسیدهیومیک شامل صفر، 200، 400 و 600 میلی‌گرم در لیتر لحاظ گردید. صفات مورد ارزیابی عبارت از ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، قطر ریشه، طول ریشه، وزن خشک و تر ساقه، وزن خشک و تر برگ، شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، محتوای کلروفیل a، b و کل بودند. پس از عملیات کاشت، برداشت و اندازه‌گیری عملکرد رشد، کلروفیل به روش آرنون و پرولین به روش بیتز اندازه‌گیری شد.
یافته‌ها: افزایش سطوح رژیم آبیاری سبب کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی، طول ریشه، وزن تر و خشک ساقه، شاخص سطح برگ، وزن تر و خشک برگ گردید. همچنین اثر رژیم آبیاری در بالاترین سطح منجر به کاهش 53/6 درصدی محتوای نسبی آب برگ و افزایش 09/1 درصدی پرولین نسبت به شاهد گردید. میزان کلروفیل a، b و کل در اثر رژیم آبیاری کاهش یافت و در کمترین مقدار آبیاری در ظرفیت زراعی (25 درصد ظرفیت زراعی) به‌ترتیب 40/0، 25/0 و 66/0 میلی‌گرم در گرم به حداقل مقدار خود رسید. تیمار اسیدهیومیک نیز بر تمامی صفات مورفولوژیک مورد بررسی بجز وزن تر و خشک ساقه اثر معنی‌داری داشت و این تأثیر در 200 میلی‌گرم در لیتر به حداکثر خود رسید. همچنین اسیدهیومیک بر میزان پرولین و محتوای نسبی آب برگ معنی‌دار بود درحالی‌که برای صفات کلروفیلی (a، b و کل) اثر معنی‌داری مشاهده نشد. اثر متقابل رژیم آبیاری و کاربرد اسیدهیومیک بجز صفات وزن تر و خشک ساقه، شاخص سطح برگ و کلروفیل b برای سایر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. در شرایط رژیم آبیاری محلول‌پاشی با 600 میلی‌گرم در لیتر موجب افزایش 72/1 درصدی پرولین نسبت به شاهد گردید. حداکثر مقدار کلروفیل a و کل از آبیاری در 100 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد 200میلی‌گرم در لیتر اسیدهیومیک و بیشترین مقدار محتوای نسبی آب از آبیاری در 100 درصد ظرفیت زراعی و کاربرد 400 میلی‌گرم در لیتر اسیدهیومیک مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که افزایش شدت تنش خشکی باعث کاهش صفات بررسی شده می‌گردد، با این حال تیمار کودی اسیدهیومیک از گیاهان خرفه در برابر تنش خشکی محافظت کرد و باعث کاهش خسارت‌های ناشی از تنش خشکی شد. نتایج بدست آمده از این آزمایش، تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی وکاربرد 200 میلی‌گرم اسیدهیومیک را به عنوان بهترین تیمار از لحاظ صرفه‌اقتصادی معرفی می‌کند، زیرا با مصرف کمتر آب و اسیدهیومیک می‌توان به همان عملکرد که سطوح بالاتر کاربرد این تیمار‌ها دارند دست یافت. بطورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که می‌توان اعمال اسیدهیومیک را در صورت انجام آزمایش‌های تکمیلی جهت کاهش اثرات سوء رژیم‌های آبیاری توصیه کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effects of Irrigation content based on field capacity percent and Hiumic acid on morphophysiological traits on medicinal plant (Portulaca oleracea L.)

نویسندگان [English]

  • Sona Mozaffari 1
  • hossein gorgini shabankareh 2
1
2
چکیده [English]

Background and objectives: Since medicinal plants in natural areas spread within the broad geographic limitations and collection and access to them is not costeffective and on the other hand, the use of natural habitats will not be enough for the pharmacy industry, therefore, it is necessary to grow these plants in agricultural areas. In this regard, the choice of the landraces and suitable cultivars and nutrition and irrigation management, play an important role in increasing the quantity and quality of medicinal plants and reduce the negative effects of various environmental stresses on plants.One of the most important environmental stresses is drought that great effect on plant grows and metabolism. In this study, drought stress effect on germination and inorganic elements content in leaves of medical plant Purslane (Portulaca oleraceae L.) were study. This plant as an Antiseptic, Antispasmodic, Diuretic, and Blood Filtering has medical application. According to the drought as the most important environmental factor that limiting agricultural products and using Humic acid as the reducer in evaporation from soil and mentenance water in soil, In this study the effect of Humic acid on some of morphological and physiological charactristics under water stress on medicinal plant of portulaca oleracea was examined.
Materials and Methods: In order to investigate the effects of Irrigation regims and Hiumic acid levels on morphophysiological traits on portulaca (Portulaca oleracea L.), as a medicinal plant a pot experiment was conducted as factorial based on completely randomized design with three replications at Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources durong 2014. Treatments included Irrigation rejims in four levels (100 percent FC, control, 75percent FC, 50percent FC and 25percent FC) and humic acid in four levels (0, 200, 400 and 600mg/l). studied traits included the water stress reduced shoot length, number of stem, root diameter, root length, stem wet and dry weight, leaf wet and dry weight, leaf area index, prolin, leaf water ratio and a, b and total chlorophyll content.
Results: The results showed that by increasing drought stress, shoot length, number of stem, root length, stem wet and dry weight, leaf wet and dry weight, leaf area index were decreased. Also, with increasing drought stress, leaf water ratio and a, b and total chlorophyll content decreased and prolin were increased. Humic acid had significant effects on all of morphological and physiological characteristic except of stem wet and dry weight and a, b and total chlorophyll content. Intraction effects of Irrigation regime and humic acid had significant effects on all of morphological and physiological characteristic except of stem wet and dry weight, leaf area index and b chlorophyll content. Proline increased compared to control (72.1%) in 600 mlg/L humic acid. The most value of a and total chlorophyll content was obtained in 100% FC and 200 humic acid. And the most value of LWR was meatured in 100% FC and 400 humic acid.
Conclusion: Generally, the results showed that by increasing drought stress, all of measured traits were decreased, In spite of that, humic acid protected purslane against drought and decreased drought damages. The best treatment is 75percent FC and 200mgr/l humic acid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • chlorophyll
  • Medicinal plant
  • Organic acid
  • Prolin
  • Water difiicit stress