تاثیر سطوح تنش خشکی و کود نیتروژن بر صفات کمی و کیفی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو

2 دانشگاه آزاد

3 دانشگاه پیام نور

چکیده

سابقه و هدف: خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع‌ترین تنش محیطی است که تقریبا تولید 25% اراضی جهان را محدود ساخته است. تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی بوسیله عواملی محیطی تغییر می‌یابند و تنش رطوبتی نیز عامل موثری در رشد و هم‌چنین سنتز ترکیبات طبیعی این گیاهان می‌باشد. مدیریت مواد غذایی در شرایط تنش خشکی و بررسی اثر متقابل آنها بر خصوصیات گیاه بادرشبو به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این رو هدف از این تحقیق بررسی کاربرد کود نیتروژنه در شرایط تنش خشکی بر ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه دارویی بادرشبو می‌باشد.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژنه، بر تعدادی از خصوصیات کمی و کیفی بادرشبو، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه‌ای تحقیقاتی واقع در منطقه فیرورق از توابع شهرستان خوی در سال‌ 1393-1392 اجرا گردید. تیمارها شامل آبیاری I1) :: عدم قطع آبیاری (شاهد)، I2 : قطع آبیاری در مرحله ساقه‌دهی، I3 : قطع آبیاری در اوایل گل‌دهی) و کود نیتروژنه F1) : عدم مصرف کود نیتروژن از منبع اوره (شاهد)، :F2 kg ha-1150 F3 : kg ha-1225، kg ha-1 : F4 300) بود. در این تحقیق صفاتی نظیر ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه گل‌دهنده ، تعداد شاخه فرعی و گل‌دهنده، وزن خشک کل، درصد اسانس، عملکرد اسانس و بذر مورد ارزیابی قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد تیمار‌های آبیاری بر کلیه صفات (به جز درصد اسانس) و کاربرد تیمارهای کود نیتروژنه بر تعداد شاخه فرعی، وزن خشک کل، عملکرد اسانس و بذر اثر معنی‌داری داشتند. تنش خشکی در مرحله ساقه‌دهی و گلدهی تمامی صفات گیاه را کاهش داد. قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی کمترین عملکرد اسانس (17/6 کیلو گرم در هکتار) را تولید کرد. کاربرد مقادیر بالای کود نیتروژنه تاثیر مثبتی بر صفات اندازه‌گیری شده نداشت. بیشترین تعداد شاخه گل‌دهنده ( 11/17)، وزن خشک کل، ( kg ha-144/2484)، درصد اسانس (39/0)، عمکرد اسانس (kg ha-162/9) و عملکرد بذر ( kg ha-111/1493) از کاربرد 150 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بدست آمد.
نتیجه‌گیری: تنش خشکی در مرحله ساقه‌دهی و گلدهی موجب کاهش ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه بادرشبو گردید و کاربرد مقادیر بالای کود نیتروژن تاثیری مثبتی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه بادرشبو نداشت. در مجموع عدم قطع آبیاری و مصرف 150 کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار به عنوان تیمار برتر برای حصول به بالاترین عملکرد کمی و کیفی بادرشبو توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effects of water stress levels and nitrogen fertilizer on quantitative and qualitative characteristics of Dragonhead (Dracocephalum moldavica L.)

نویسنده [English]

  • saeed yousefzadeh 3
1
2
3
چکیده [English]

Background and objectives: Drought is one of the most important factor limiting plant growth around the world and the most common environmental stress which is limited produce approximately 25% of the world's land. Production of secondary metabolites in medicinal plants changes by environmental condition and also water stress is effective factor in growth and synthesis natural compounds in this plants.Nutrient management in drought stress condition and investigate interaction between them on plant characteristics dragon head due to lack of adequate information is very important.Therefore, the aim of this study was to investigate the use of nitrogen fertilizer in drought stress on qualitative and quantitative characteristics of dragonhead plant.
Materials and methods: In order to determine the effects of drought stress and nitrogen fertilizer on some quantitative and qualitative traits of dragonhead a field experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications in Khoy Firuraq during 2013. The treatments were consisted of irrigation (unstressed (control) and with holding irrigation during stem elongation and early flowering stages) and nitrogen fertilizer (without nitrogen (control), 150, 225 and 300 kg N ha-1). In this study, Plant height, distance between the first flower and ground, the number of lateral branches, number of flowering branches, total dry wight, percentage of essential oil, essential oil yield and seed yield of dragonhead were measured.
Results: The results showed that irigation treatment had significant effects on all traits (except of essential oil percentage) and nitrogen fertilizer application was significant on number of branches, total dry weight, esential oil and seed yield of dragonhead. Drought stress during stem elongation and flowering stages reduced all traites of dragonhead. Withholding irrigation at stem elongation stage produced the least (6.17 kg ha-1) essential oil yield. High levels of nitrogen fertilizer application had no significant effect on the measured characteristics of dragonhead. Application of 150 kg N per ha produced the most of the flower branches ( 17.11), total dry weight ( 2484.44 kg ha-1), percentage of essential oil (.039), essential oil yield (9.62 kg ha-1) and seed yield (1493.11 kg ha-1) of dragonhead.
Conclusion: Drought stress during stem elongation and flowering stage decrease of dragonhead qualitative and quantitative characteristics, and the use of high levels of nitrogen fertilizer had not a positive effect on quantitative and qualitative characteristics of dragonhead. In the total, full irrigation and application of 150 kg N ha-1 is recommended as a superior treatment to achieve maximum qualitative and qualitave yield of dragonhead.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medicinal plants
  • secondary metabolites
  • Essential oil yield
  • Biological yield