بررسی هتروزیس و ترکیب‌‌پذیری عملکرد، وزن قوزه و صفات مرتبط با شاخه در ارقام امید‌بخش پنبه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

به‌منظور بررسی ترکیب‌‌پذیری و هتروزیس در شش رقم امیدبخش پنبه، تلاقیهای یک طرفه به‌صورت دی آلل در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد انجام گرفت. والدین و هیبریدها (F1) در سال 1383 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه ترکیب‌‌پذیری صفات با استفاده از مدل 1 روش 2 گریفینگ و اهمیت نسبی اثرات افزایشی و غالبیت ژنها روی صفات با روش بیکر انجام پذیرفت. بر اساس نتایج حاصل، صفاتی چون عملکرد، وزن قوزه، تعداد شاخه رویا، طول شاخه زایای میانی و فاصله اولین گره از ساقه اصلی در سطح احتمال 1 درصد (01/0P≤) معنی‌دار شدند. میانگین مربعات GCA برای تمامی صفات در سطح آماری یک درصد و میانگین مربعات SCA برای وزن قوزه در سطح یک درصد و برای عملکرد وش و تعداد شاخه‌های رویا در سطح 5 درصد معنی‌دار شد. برای صفاتی چون طول شاخه زایای میانی و فاصله اولین گره از ساقه اصلی جزء افزایشی ژن و برای عملکرد، متوسط وزن قوزه و تعداد شاخه‌های رویا هر دو جزء افزایشی و غیرافزایشی ژن نقش دارند. در بین والدین ارقام تابلادیلا و شیرپان- 603 بیشترین ترکیب‌‌پذیری عمومی را برای عملکرد نشان دادند. بیشترین درصد هتروزیس برای عملکرد 6/23 درصد و برای وزن قوزه 8/15درصد برآورد شد، نتایج نشان داد تولید ارقام هیبرید جهت استفاده مؤثر از واریانس‌های ژنتیکی غیرافزایشی اهمیت دارد و دورگ‌هایی با هتروزیس بیشتر، برای تولید ارقام هیبرید پنبه مناسب هستند.

عنوان مقاله [English]

Heterosis and combining ability for yield, boll weight and plant branches in hopeful cotton genotypes

چکیده [English]

In order to study of combining ability and heterosis in cotton (Gossypium hirsutum L.), six hopeful genotypes were crossed in a half-diallel scheme at Gonbad Research Station. Fifteen F1 hybrids along with six parents were grown in randomized complete block design with 3 replications, in 2004. Combining ability estimates were calculated according to method 2, model 1 of Griffing (1956a,b). Relative importance of general combining ability (gca) and specific combining ability (sca) was estimated by the Baker (1978) ratio. Analysis of variance showed that differences due to genotypes were significant for yield, boll weight, monopodial branches number, middle sympodial branches length and node distance from main stem (P≤0.01). The mean of squares due to gca effect were significant (P≤0.01) for all studied traits, and variances due to sca effect were significant for yield, boll weight and monopodial branches number. The results suggested that variation for number of monopodial branches, sympodial branches length and the distance between the first node on sympodial from the main stem, could be attributed to additive gene effects, whereas non additive gene effect accounts for seed cotton yield and boll weight is controlled by both additive and non additive gene effects. Among parents, tabladila and shirpan-603 had the highest GCA for seed cotton yield (P≤0.05). The highest heterosis for yield and boll weight was 23.6 and 15.8 percent, respectively. The results indicated the importance of heterosis breeding for effective utilization of non-additive genetic variance. The combinations with higher heterosis are sufficient for hybrid production in cotton breeding program.