تعیین کروموزوم¬های حامل ژن¬های کنترل¬کننده ویژگی¬های کمی مرتبط با تحمل به خشکی در گندم نان با استفاده از لاین¬های جایگزین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

برای شناسایی ژن¬های کنترل¬کننده صفات در محیط تنش و بدون تنش، گام اول شناسایی کروموزوم¬های حامل این صفات می‌باشد. به‌منظور شناسایی کروموزوم¬های کنترل¬کننده مقاومت به خشکی و تعیین شاخص‌های¬ تحمل به خشکی مناسب، لاین¬های جایگزین¬ کروموزومی گندم هوپ در زمینه ژنتیکی بهاره چینی در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و بدون تنش آبی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برمبنای عملکرد دانه در شرایط بدون تنش آبی(Yp) و تنش آبی(Ys) شاخص¬های میانگین بهره¬وری (MP)، میانگین هندسی بهره¬وری (GMP)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)و شاخص تحمل تنش (STI) برآورد گردیدند. لاین¬ها از نظر ویژگی¬های مورد مطالعه در هر دو شرایط اختلاف معنی¬داری نشان دادند، که دلالت بر امکان تعیین ژن¬های کنترل¬کننده این صفات بر کروموزوم¬های مربوطه دارد. مقایسه میانگین¬ها نشان داد که بیشترین ژن¬های کنترل¬کننده عملکرد دانه و اجزاء آن در شرایط تنش آبی بر روی کروموزوم های6A ،7A ،3D ،2B ،7D و7B قرار دارند. تحلیل همبستگی بین شاخص¬ها و میانگین¬ عملکرد در دو محیط نشان داد مناسب¬ترین شاخص¬ها برای انتخاب لاین¬ها سه شاخص MP،GMP و STI می‌باشد. نتایج نمودارهای بای¬پلات و سه¬بعدی نشان داد که بیشتر ژن¬های کنترل¬کننده شاخص¬های تحمل ذکر شده بر روی کروموزوم¬های6B ،4D ،7A ،7B ،7D ،6A ،2B ،3D و1A قرار دارند. تجزیه خوشه¬ای نشان داد که لاین¬های 6A ،7A ،3D ،4D ،7D ،7B ، 2B و هوپ در یک گروه قرار گرفته¬اند لذا می¬توان از آنها برای اصلاح ژنتیکی تحمل به خشکی در گندم بهره جست.

عنوان مقاله [English]

Chromosomal localization of the genes controlling quantitative traits of drought resistance in wheat using substitution lines

چکیده [English]

The first step in identification of genes which control traits in stress and no stress conditions is localization of chromosomal related to traits. In order to locate the genes controlling drought resistance and screening quantitative indices of drought resistance in wheat, substitution line series of Hope into the genetic background of Chinese Spring (CS) were tested in a randomized complete block design with three replications under two irrigated and water stress conditions. Based on the potential (Yp) and stress (Ys) grain yield, criteria of drought tolerance such as: mean productivity (MP), tolerance index (TOL), geometric mean productivity (GMP), stress susceptibility index (SSI) and stress tolerance index (STI) were estimated. The results exhibited high significant differences among the lines for traits studied indicating the presence of genetic variation and possibility of determination of the genes controlling these traits on the related chromosomes. The results of mean comparison showed that most of the genes controlling yield and yield components in the non-irrigated conditions are located on the chromosomes 6A, 7A, 3D, 2B, 7D and 7B. The results of correlation analysis between indices، potential and stress yield showed that the most suitable criteria for screening substitution lines were MP, GMP and STI. Evaluation of biplot and three dimensional plots indicated that most of the genes controlling MP, GMP and STI are located on chromosomes 1A, 6B, 4D, 7A, 7B, 7D, 6A, 2B and 3D. To determine the genetic distance and to group the substitution lines, cluster analysis showed that the substitution lines 6A, 7A, 3D, 4D, 7D, 7B, 2B and Hope were in one group supporting the results of 3-D and biplot that they can be used for improvement of drought tolerance in Wheat.