بررسی اثر رقابت بر کارایی جذب و مصرف نیتروژن در مرحله رشد رویشی گندم (Triticum aestivum L.) و یولاف وحشی (Avena fatua L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

به¬منظور مطالعه کارایی جذب و مصرف نیتروژن گندم و یولاف وحشی در شرایط رقابت در مرحله رشد رویشی، آزمایشی به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1387 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. عامل اول شامل پنج تراکم¬ (0، 2، 4، 6 و 8 بوته در گلدان) یولاف¬وحشی در شرایط تک¬کشتی و رقابت با گندم (در تراکم ثابت 8 بوته در هر گلدان) و عامل دوم شامل پنج سطح مختلف نیتروژن (1، 4، 8، 12 و 16 میلی¬مولار) بود. آزمایش در انتهای مرحله رشد رویشی گندم به پایان رسید و داده¬ها مورد تجزیه رگرسیون قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد نیتروژن و کارایی جذب و مصرف آن در گندم و یولاف وحشی تحت تأثیر فاکتورهای مورد آزمایش واقع شد. محتوی نیتروژن اندام هوایی گندم و یولاف وحشی با افزایش فراهمی نیتروژن افزایش یافت و در سطح 8 میلی¬مولار به حد مجانبی رسید. این شاخص در گندم (به¬جز در سطح یک میلی‏مولار) با افزایش تراکم علف‌هرز کاهش یافت ولی رقابت گندم نتوانست بر کاهش محتوی نیتروژن یولاف وحشی در مرحله رشد رویشی مؤثر باشد. کارایی جذب نیتروژن در گندم (در تمام تراکم¬های یولاف وحشی) با افزایش سطوح نیتروژن به ‌صورت نمایی کاهش یافت و رقابت یولاف وحشی نتوانست شیب کاهش آن¬را تحت تأثیر قرار دهد. کارایی جذب نیتروژن در یولاف وحشی (در تمام سطوح نیتروژن) واکنش مثبت خطی و معنی‏داری به افزایش تراکم آن نشان داد که حاکی از افزایش سهم جذب نیتروژن توسط یولاف وحشی در هنگام افزایش تراکم آن در شرایط رقابت بود. کارایی مصرف نیتروژن گندم و یولاف وحشی واکنش‏هایی مشابه کارایی جذب آن نشان داد.

عنوان مقاله [English]

Effect of competition on nitrogen absorb and use efficiency of wheat (Triticum aestivum L.) and wild oat (Avena fatua L.) at vegetative growth stage

چکیده [English]

In order to study of nitrogen absorb and use efficiency of wheat (Triticum aestivum) and wild oat (Avena fatua) at vegetative growth stage, a factorial experiment was conducted based on completely randomized block design with three replications in research greenhouse of faculty of agriculture, at Ferdowsi University of Mashhad in 2008. The first factor was competition between wild oat (densities of 0, 2, 4, 6 and 8 plants per pot) and wheat (density of 8 plants per pot) and the second factor was five different levels of nitrogen (1, 4, 8, 12 and 16 mM). The experiment was finished at the end of vegetative growth stage of wheat and data were analyzed using regression analysis. Results showed that nitrogen percentage (NP), nitrogen absorb efficiency (NAE) and nitrogen use efficiency (NUE) in wheat and wild oat were affected by experimental factors. Nitrogen content increased in wheat as well as wild oat when nitrogen level increased to reach to asymptote at 8 mM nitrogen. NP was decreased in wheat (except at 1mM nitrogen) when weed density increased, but was not affected in wild oat by wheat competition. NAE of wheat was decreased exponentially in all weed densities and was not affected by wild oat competition. NAE of wild oat followed a positive significant linear relationship with adding of density. It indicated the growth up of nitrogen absorb of wild oat in competition situation. NUE was similarly affected in wheat as well as wild oat.