پهنه‌بندی کشت کلزا براساس نیازهای دمایی اقلیمی با استفاده از GIS در استان‌های خراسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

پارامترهای آب و هوایی و اقلیمی و اثرات آن‏ها روی گیاهان زراعی یکی از مهمترین عوامل مؤثر در افزایش عملکرد تولید است. با بررسی آگروکلیمایی می‌توان امکانات بالقوه مناطق مختلف را تعیین و از این امکانات حداکثر بهره‌برداری را نمود. این تحقیق به‌منظور شناسائی پتانسیل توان اکولوژیکی مناطق کشت کلزا از نظر دمایی در استان‌های خراسان انجام شد. طبقه‌‌بندی اقلیمی به روش دومارتن گسترش یافته، به‌منظور شناسائی کلی اقلیم منطقه انجام شد. با استفاده از دمای مناسب کاشت (20-15 درجه سانتی‌گراد) و فرمول ویبول (احتمال 75 درصد) تاریخ کاشت تعیین گردید. بر اساس محاسبه درجه روز مؤثر مورد نیاز هر مرحله، تاریخ رسیدن به مراحل فنولوژی محاسبه گردید. دماهای مناسب و محدود کننده مراحل مختلف فنولوژی کلزا از منابع مختلف استخراج و احتمال وقوع آنها در مناطق مورد مطالعه ذیل محاسبه گردید. ارتباط متوسط عملکرد کلزا و دماهای مطلوب و محدود کننده در مراحل مختلف فنولوژی بررسی شد. پس از مرتب سازی و تشکیل لایه‌‌های دمایی با استفاده از معادلات رگرسیونی مناطق کشت به چهار ناحیه مشخص، بسیار مطلوب (تربت حیدریه، قوچان، بجنورد و گلمکان)، مطلوب (بیرجند، قاین، مشهد، نیشابور و فردوس)، نسبتاً مطلوب (سرخس، کاشمر، گناباد، تربت جام وسبزوار) و نامطلوب (بشرویه و نهبندان) پهنه‌‌بندی گردید.

عنوان مقاله [English]

Canola cultivation area dividing about climatic temperature needs used GIS in Khorasan Provinces

چکیده [English]

Parameters recognize different area weather and climatic and effect on the plants one of the best important effect elements is increase products yield. Agro climatic study can state area ability and maximum exploit its. The aim of this research is, recognizing of the ability ecologic potential in different areas for cultivating Brassica napus In Regard To climatic temperature Needs in khorasan provinces. For the purport of general recognizing the region, climatic zoning was done by advanced Demarton method. The date of planting was determined with regard to suitable temperature (mean daily 15 - 20 centigrade) and Wibool formula (with 75 percent probability). The date of various phonological phases was estimated according to growth effected degree day. Climatic needs, optimum and limited temperatures in various phonological phases extracted from different sources and probability of occurrence calculated in the following studied areas. Relationship between main production and optimum and limited temperatures in various phonological phases. Then arrange and constitute temperature layer with used regressions formula. Planting regions classified in to four parts: very favorable (Torbat Haidarie, Ghoochan, Bojnord and Kholmakan), favorable (Birjand, Ghaen, Mashhad, Nishaboor and Ferdoos), relatively favorable (Sarakhs, Kashmar, Khonabad, Torbat Jam and sabzevar) and unfavorable (Boshrooye and Nehbandan).