بررسی تأثیر تنش شوری بر عملکرد و اجزاء عملکرد لاین‌های اولیه غله جدید تریتی‌پایرم (AABBEbEb) در مقایسه با گندم و تریتیکاله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

غله جدید تریتی‌پایرم یک گندم هگزاپلوئید مصنوعی (42=x6=n2، AABBEbEb) است که از تلاقی بین گونه تریتیکوم دوروم (28=x4=n2، AABB) با تینوپایرم بسارابیکوم (14=x2=n2، EbEb) به‌دست آمده است. در این بررسی پتانسیل مقاومت به شوری لاین‌های اولیه این گندم جدید به نمک کلرید سدیم  در یک آزمایش کرت‌‌‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در محیط کشت هیدروپونیک مطالعه شد. شوری به‌عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (شاهد (0)، 100 و 200 میلی‌مولار) و ژنوتیپ شامل سه لاین اولیه تریتی‌پایرم (La/b، Ka/b و St/b)، نسل‌های 4F، 5F، 6F لاین ترکیبی تریتی‌پایرم اولیه (Cr/b)(Ka/b)، رقم گندم دوروم کرسو و لاین امیدبخش تریتیکاله (45Ma) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. صفات طول سنبله اصلی، تعداد گل و گلچه بارور در سنبله اصلی، وزن و تعداد دانه در سنبله اصلی و فرعی، وزن هزاردانه، عملکرد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اندازه‌گیری یا شمارش گردیدند. تأثیر سطوح مختلف شوری برای اکثر صفات در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد، همچنین بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی برای کلیه صفات فوق اختلاف معنی‌دار به‌دست آمد. اگرچه همه صفات در اثر تنش شوری کاهش یافتند اما میزان این کاهش در لاین‌های تریتی‌پایرم اولیه نسبت به ارقام شاهد کم‌تر بود که بیانگر مقاومت بیش‌تر آن‌ها نسبت به سایر ارقام و لاین‌های مورد مطالعه بود. به‌طوری‌که لاین تریتی‌پایرم (6F)(Cr/b)(Ka/b) به‌عنوان مقاوم‌ترین لاین معرفی گردید زیرا دارای بالاترین عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در بوته در تنش 200 میلی‌مولار شوری بود بنابراین استفاده از لاین‌های تریتی‌پایرم اولیه، به‌ویژه لاین (6F)(Cr/b)(Ka/b)، در نواحی متأثر از تنش شوری، بالاخص برای احیا مراتع و تولید علوفه توصیه می‌شود.
 

عنوان مقاله [English]

The study of salt stress effects on yield and its components of new cereal (primary tritipyrum lines: AABBEbEb( in comparison with wheat and triticale

چکیده [English]

The new cereal, primary tritipyrum lines, is an artificial hexaploeid wheat (2n=6x=42, AABBEbEb) from crossing between Triticum durum (2n=4x=28, AABB) and Thinopyrum bessarabicum (2n=2x=14, EbEb) species. In this study the salt tolerant potencial of new primary tritipyrum lines for NaCl (0, 100, 200 Mm) in an hydroponic experiment was studied in a completely randomized split plot design with three replication. The salinity stress NaCl was considered as main plots with 3 levels and the plant materials consisting of three primary tritipyrum [lines: (Ka/b, La/b, St/b)], the F4, F5, F6 generations of a combined primary tritipyrum [line: (Ka/b)(Cr/b)], one durum wheat (cv: Creso)] and one modern promising triticale (line: Ma45) were considered as sub plots with 8 levels. spike length (cm), grain per leading spike and its spikelets, fertile florets per leading spike, grain weight per leading spike and its spikelets, 1000-grain weight per plant (gr), grain yield per plant (gr), biologic yield per plant (gr) and harvest index per unit were measured or counted. The results showed a significant difference (α=5%) between lines and cultivars for the mean of all characters in non-NaCl stress and highly significant (α=1%) for NaCl stress. Although all traits were reduced by increasing the salt stress from 0 to 200 mM but for primary tritipyrum lines the reduction at 200 mM was very low in comparison to controls (durum wheat cultivar and promising triticale line). The combined primary tritipyrum line (Ka/b)(Cr/b), F6 had maximum harvest index, biological yield and grain yield per plant in 100 & 2oo mM NaCl stress. It highly can be concluded that Ttritipyrum lines, particularly, this line has salt tolerant potential for using as pasture and forage in saline soils.