واکنش صفات مورفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد کدوی پوست کاغذی (Cucurbita pepo L.) به مدیریت تلفیقی دور آبیاری و کود نیتروژن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

سابقه و هدف: کدوی پوست ‌کاغذی از گیاهان دارویی تازه وارد شده به کشور است که بذر و فرآورده‌های آن در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. با توجه به اهمیت کدوی پوست کاغذی در صنایع دارو سازی، افزایش خشکسالی در سال‌های اخیر و نبود اطلاعات کافی در مورد نیاز کودی این گیاه، آزمایش حاضر با هدف بررسی اثرات دور آبیاری و سطوح مختلف کود نیتروژن بر برخی صفات مورفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد بذر این گیاه دارویی انجام گرفت.
مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلو‌ک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. دور آبیاری (6، 9، 12 و 15 روز) در کرت‌های اصلی و سطوح نیتروژن (صفر، 60، 120، 180 و 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. آبیاری مزرعه به روش جوی و پشته‌ای بود و اعمال تیمار آبیاری پس از استقرار کامل گیاه صورت گرفت. کود اوره نیز در سه مرحله کاشت، گلدهی و میوه‌دهی مصرف شد. صفات مورد بررسی شامل طول بوته، تعداد گره و شاخه در ساقه اصلی‌، تعداد برگ و میوه در بوته، تعداد دانه در میوه، وزن صد دانه، عملکرد بذر و قرائت کلروفیل‌متر بودند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر طول بوته، تعداد گره و شاخه در ساقه اصلی‌، تعداد برگ و میوه در بوته، تعداد دانه در میوه، وزن صد دانه، عملکرد بذر و قرائت کلروفیل‌متر معنی‌دار شد. اثر متقابل تیمارها نیز به‌جز تعداد شاخه‌ در ساقه اصلی و تعداد دانه در میوه بر بقیه صفات معنی‌دار شد. بیشترین و کمترین میزان صفات همانند عملکرد بذر (84/84 و 26/25 گرم در مترمربع) به‌ترتیب از تیمار 180 کیلوگرم نیتروژن در دوره آبیاری 6 روز و عدم کاربرد نیتروژن در دوره آبیاری 15 روز به‌دست آمد. تیمار 180 کیلوگرم نیتروژن در دور آبیاری 6 روز با تیمار 180 کیلوگرم نیتروژن در دور آبیاری 9 روز اختلاف معنی‌دار نداشت. بروز تنش خشکی و کمبود عناصر غذایی به‌خصوص نیتروژن در طی مراحل مختلف نمو به‌ویژه مراحل زایشی به علت کاهش در میزان کلروفیل، کاهش طول دوره فتوسنتز و انتقال مواد حاصل از فتوسنتز جاری و همچنین کاهش سهم انتقال مجدد مواد ذخیره شده، موجب کاهش در اجزای عملکرد و در نهایت کاهش عملکرد بذر می‌شود.
نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد بذر در تیمار دور آبیاری 6 روز به همراه مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن به‌دست آمد، ولی بین این تیمار با تیمار دور آبیاری 9 روز به همراه مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن از نظر آماری تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. لذا، می‌توان اظهار داشت که دور آبیاری 9 روز و کاربرد 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار می‌تواند ضمن صرفه جویی در مصرف آب و کاهش هزینه‌ تولید به ویژه از جانب کود نیتروژن، عملکرد رضایت بخشی نیز تولید کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Response of morphological traits, yield and yield components of pumpkin (Cucurbita pepo L.) to the integrated management of irrigation intervals and nitrogen fertilizers

چکیده [English]

Background and objectives: Oilseed pumpkin is an introduced medicinal plant, the seeds as well as some other organs of which are being utilized in treating an array of human diseases in Iran. Considering the plant's significance in the health products' industry on the one hand, and the countrywide drought stresses and a lack of information on mineral nutrition of oilseed pumpkin, the study aimed to assess the effects irrigation interval and different levels of nitrogen fertilizer on same of morphological traits, yield components and seed yield of this medicinal plant of this useful medicinal plant.
Materials and method: This experiment was studied as split plot based on randomized complete block design with three replications at the Research Farm of Bu-Ali Sina University in during growing season of 2012-2013. Irrigation intervals (6, 9, 12 and 15 days) as main plots and nitrogen levels (0, 60, 120, 180 and 240 kg N ha-1) were considered as sub-plots. Furrow irrigation system was used for crop irrigation and irrigation treatments were applied after full establishment of plants. Nitrogen fertilizer was applied at three stages of planting, flowering and fruting. The evaluation traits included plant length, node number/plant, branch number/main stem, leaf number/plant, fruit number/plant, seed number/fruit, 100 seed weight, seed yield and chlorophyll meter reading.
Results: Results showed that the effects of treatments were significant on plant length, nod and branch number/main stem, leaf and fruit number/plant, seed number/fruit, 100-seed weight, grain yield and chlorophyll index of pumpkin. Also, interaction of treatments had significant effect on all traits except branch number/main stem and seed number/fruit. Maximum and minimum traits as well as grain yield in averaging of 84.84 and 25.26 g m-2, were achieved at 180 kg N in 6 days irrigation interval and non supplying N in 15 days irrigation interval treatments, respectively. Treatment of 180 kg N in 6 days irrigation interval did not differ with treatment of 180 kg N in 9 days irrigation interval. Drought stress occurrence and nutrient deficiency, especially nitrogen during development stages especially reproductive stages caused decreasing in yield components and eventually seed yield through reduction in chlorophyll content, reduction in photosynthesis period and material translocation resulted from current photosynthesis and also reduction of proportion of supplied remobilization of materials.
Conclusion: Generally, results of this experiment showed that the highest grain yield was obtained in the treatment of irrigation interval of 6 days with accompanying consumption 180 kg N, but there was no significant difference between the mentioned treatment and the treatment of irrigation interval 9 days and 180 kg N. So, it can be concluded that irrigation interval of 9 days and application of 180 kg N ha-1 can produce satisfactory yield besides water saving and reduction in production cost particularly from to nitrogen fertilizers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deficit irrigation
  • Medicinal plant
  • Morphology
  • Resource consumption management
  • Seed weight