چکیده: سابقه و هدف:زوال بذر و تنش غرقابی از عواملی هستند که منجر به کاهش رشد رویشی میشوند. کاهش رشد رویشی میتواند به علت کاهش سرعت و درصد سبزشدن باشد که منجر به کاهش تراکم جامعه گیاهی شده و باعث عدم دستیابی به تراکم مطلوب به ویژه در شرایط نامساعد مزرعه شده درنتیجه عملکرد کاهش مییابد. از طرفی زوال بذر ممکن است روی رشد تک بوته تاثیر گذار باشد که رشد گیاه را میتوان با استفاده از مولفههای آنالیز رشد به صورت کمی توصیف کرد. مواد و روشها:به منظور بررسی مکانیسمهایی که منجر به این کاهش رشد میشوند و بررسی اثر متقابل این دو عامل، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی (3 تیمار کیفیت بذر به صورت 0، 72 و 144 ساعت پیری تسریع شده و 4 تیمار غرقابی شامل 0، 5، 10 و 15 روز غرقاب) در 4 تکرار انجام شد. در این تحقیق بذرهای گندم (رقم دریا) ابتدا در آزمایشگاه برای ایجاد تیمارهای مختلف کیفیت بذر ، با روش تسریع پیری فرسوده شدند. یافتهها:نتایج حاصل از بررسیهای آزمایشگاه نشان داد که زوال بذر منجر به کاهش سرعت، درصد جوانهزنی و کاهش رشد رویشی گیاهچههای حاصل می‌شود.همچنیندر گلخانه، گیاهان طی دو مرحله پنجهزنی تیمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابی) و مرحله به خوشه‌رفتن تیمار شاهد (پس از اعمال تنش غرقابی) برداشت شدند..در مرحله پنجهزنی تیمار شاهد، با افزایش زوال بذر تعداد بوته کاهش یافت. در مرحله خوشه‌رفتن تیمار شاهد بین سطوح مختلف زوال بذر، تعداد بوته و تعداد پنجه تحت تاثیر تیمار زوال بذر قرار گرفتند و با افزایش زوال بذر، تعداد بوته کاهش یافت، ولی تعداد پنجه در بذور فرسودهتر افزایش یافت. در مرحله پنجهزنی تیمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابی) که پوشش زمین توسط گیاهچهها کامل نشده است، سطح برگ و وزن خشک وابسته به تراکم بوده و با کاهش تراکم در اثر زوال بذر، کاهش یافتند، ولی اعمال تنش غرقابی تنها سطح برگ در گلدان را کاهش داد. در مرحله پنجهزنی تیمار شاهد با افزایش زوال بذر سرعت رشد نسبی به طور معنیداری کاهش یافت ولی در مرحله خوشه‌رفتن تیمار شاهد با افزایش زوال بذر سرعت رشد نسبی به طور معنیداری افزایش یافت. یکی از دلایل افزایش RGRدر گیاهان حاصل از بذور زوالیافته میتواند به علت، جبران کاهش سرعت بسته شدن کانوپی ناشی از تراکم پایین بوتهها در این گیاهان باشد. پس از اعمال تنش غرقابی سرعت رشد نسبی، سرعت جذب خالص، نسبت سطح برگ و نسبت وزن برگ برای تیمار زوال بذر معنیدار شدند، ولی برای تیمار تنش غرقابی و اثر متقابل زوال بذر و تنش غرقابی غیرمعنیدار شدند. نتیجهگیری:تیمارهای زوال بذر، تنش غرقابی و اثرمتقابل آنها بر واکنشهای رشدی فوق در گندم، تاثیر گذار بودند.
)