برهمکنش نیتروژن و تراکم بوته بر رشد و عملکرد کینوا (Chenopodium quinoa Willd.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانشیار ، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

سابقه و هدف: کینوا، گیاهی از خانواده تاج‌خروسیان است که در حال حاضر به دلیل ارزش غذایی بالا و تحمل تنش‌های زنده و غیر زنده به ویژه خشکی و شوری، به عنوان یک محصول جایگزین برای گیاهان با مصرف آب بالا مطرح است. در میان عناصر غذایی، نیتروژن مهم‌ترین عنصر محدود کننده رشد گیاهان است که نقش مهمی را در افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات زراعی ایفا می-کند. انتخاب تراکم کشت مطلوب گیاهان زراعی، به علت وجود رقابت بر سر آب، مواد غذایی و نور، یکی از مهم‌ترین عوامل به-زراعی است که تأثیر قابل توجهی بر رشد و عملکرد محصولات زراعی دارد. با توجه به استقبال کشاورزان استان فارس در توسعه کشت گیاه کینوا، این پژوهش به منظور ارزیابی برهمکنش کود نیتروژن و تراکم بوته بر رشد و عملکرد کینوا در شهرستان ممسنی استان فارس اجرا گردید.
مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهریورماه 1397 در شهرستان ممسنی استان فارس انجام شد. عامل اصلی کود نیتروژن در چهار سطح (صفر، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) و عامل فرعی تراکم کاشت در سه سطح (60، 80 و 100 بوته در متر مربع) بود. عملیات برداشت در تاریخ 10 آذر ماه انجام گرفت. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی و طول پانیکول از طریق 5 نمونه تصادفی برداشت شده از هر کرت اندازه‌گیری شدند. برای تعیین صفت عملکرد زیستی و عملکرد دانه، دو متر مربع از هر واحد آزمایش با رعایت اثر حاشیه برداشت شد. به منظور برآورد شاخص‌های رشدی، دو ردیف میانی از وسط هر کرت با حذف اثر حاشیه در نظر گرفته شد. نمونه‌برداری اول 14 رز پس از کاشت صورت گرفت و نمونه‌برداری های بعدی با فواصل هر 14 روز یک بار تا پایان رشد گیاه انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که کود نیتروژن تأثیر معنی‌داری بر افزایش ارتفاع گیاه، تعداد شاخه جانبی و طول پانیکول داشت. افزایش تراکم بوته، باعث کاهش تعداد شاخه جانبی و طول پانیکول شد. با افزایش نیتروژن و تراکم بوته، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و وزن هزار دانه افزایش پیدا کرد. بیشترین میزان شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و تجمع ماده خشک در بالاترین سطح کود و تراکم به دست آمد.
نتیجه‌گیری: با توجه به برتری سطح 180 کیلوگرم نیتروژن و تراکم 100 بوته در متر مربع از لحاظ عملکرد دانه، شاخص برداشت، شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول چنین به نظر می‌رسد که این مقادیر کود نیتروژن و تراکم کاشت برای حصول عملکرد مناسب در منطقه مورد آزمایش و مناطق مشابه قابل توصیه باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Interaction of Nitrogen and Plant Density on Growth and Yield of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.)

نویسندگان [English]

  • raziye karami 1
  • Hooshang Farajee 2
  • Mohsen Movahedi Dehnavi 2
  • alireza khoshroo 2
1 دانشگاه یاسوج
2 دانشگاه یاسوج
چکیده [English]

Background and purpose: Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) is a plant from Amaranthaceae family that now considered an alternative to high-water plants, its high nutritional value and high adaptability to tolerate a wide range of biotic and abiotic stresses. Among the nutrients, nitrogen is the most important element that restricts plant growth and plays an important role in enhancing the quantitative and qualitative yield of crops. Selection of optimal crop density due to competition over water, food and light is one of the most important crop factors that has a significant impact on crop growth and yield. Due to the welcoming of farmers in Fars province for the development of cultivation of quinoa, this study was conducted to evaluate the interaction of nitrogen fertilizer and plant density on the growth and yield of quinoa in Mamassani city of Fars province.

Materials and Methods: The experiment was conducted as split plot based on randomized complete block design with three replications in September 2018 in Mamassani city of Fars province. The main factor was nitrogen fertilizer at four levels (0, 60, 120 and 180 kg ha-1 from urea source) and the sub-factor was planting density at three levels (60, 80 and 100 plants m-2). The harvesting operation was carried out on December 10. In this experiment, plant height, number of lateral branches and length of panicle were measured through 5 randomly sampled plots. For determination of biological yield and grain yield, two square meters of each unit were harvested with respect to marginal effect. In order to estimate growth indices, two middle rows from the middle of each plot were removed by liminating the marginal effect. The first sampling was performed 14 days after planting and subsequent sampling was performed at intervals once evry 14 days until the end of plant growth.

Results: The results showed that nitrogen fertilizer had a significant effect on increasing plant height, number of lateral branches and panicle length. Increasing plant density decreased the number of lateral branches and the length of panicle. Increasing nitrogen and plant density increased plant height, grain yield, biological yield and 1000 grain weight. The highest leaf area index, crop growth rate and total dry matter accumulation were obtained at the highest level of fertilizer and plant density.

Conclusion: Due to the superiority of 180 kg of nitrogen level and density of 100 plants per square meter in terms of grain yield, harvest index, leaf area index and crop growth rate, it seems that these amounts of nitrogen fertilizer and planting density can be recommended for proper performance in the test area and similar areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Density
  • Growth indices
  • Yield
  • Quinoa
  • Nitrogen

مراجع

Ansari Ardali, S., and Agha Alikhani, M. 2015. Effect of plant density and nitrogen fertilizer rate on forage yield and quality of cultivated amaranth (Amaranthus cruentus L.). J. Crop Sci. 17: 1. 35-36. (In Persian).
2.Awadalla, A., and Morsy, S.M. 2017. Influence of planting dates and nitrogen fertilization on the performance of quinoa genotypes under Toshka conditions. Egypt. J. Agron. 39: 1. 27-40.
3.Basra, S.M.A., Iqbal, S., and Afzal, I. 2014. Evaluating the response of nitrogen application on growth, development and yield of quinoa genotypes. Int. J. Agric. Biol. 16: 5. 886-892.
4.Cacini, P. 2019. Seed yield of two quinoas (Chenopodium quinoa Willd) breeding lines as affected by sowing date in central Italy. Acta Agric. Slov.113: 1. 51-62.
5.Eisa, S.S., Abb El Samad, E.H., Hussin, S.A., Ebrahim, A., Gonzalez, A., El-Bordeny, N.E., and Abdel-Ati, A.A. 2018. Quinoa in Egypt- Plant density effects on seed yield and nutritional quality in marginal regions. Middle East J. Appl. Sci. 8: 2. 515- 522.
6.Fathi, G., Banisaidy, A., Siadat, A., and Ebrahimipour, F. 2002. Effect of different levels nitrogen and plant density on grain yield of rapeseed, cultivar PF7045 in Khuzestan conditions. Sci. J. Agric. 25: 1. 43-58. (In Persian).
7.Omidi Ardeli, GH., and Bohrani, M.J. 2012. Effect of drought stress, nitrogen application levels and times on yield and yield components Sunflower at different growth stages. J. Agric. Sci. Tech. Reso, Water and Soil Sci. 15: 54. 199-207. (In Persian).
8.Garcia, M., Condori, B., and Del Castillo, C. 2015. Agroecological and agronomic cultural practices of quinoa in South America. Quinoa: Improvement and Sustainable Production. John Wiley and Sons edition, New Jersey, Pp: 25-41.
9.Geren, H. 2015. Effect of different nitrogen levels on the grain yield and some yield components of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) under Mediterranean climatic conditions. Turkish J. Field Crops. 20: 1. 59-64.
10.Gimplinger, D.M. Schulte Erley, G., Dobos, G., and Kaul, H.P. 2008. Optimum crop densities for potential yield and harvestable yield of grain amaranth are conflicting. Europ. J. Agron. 28: 119-125.

11.Hirich, A., Choukr-Allan, R., and Jacobsen, S.E. 2014. Quinoa in morocco- Effect of sowing dates on development and yield. J. Agron. Crop Sci. 200: 5. 371-377.

12.Jancurova, M., Minarovicoa, L., and Dandar, A. 2009. Quinoa- a review. Czech J. Food. Sci. 27: 2. 71-79.
13.Kakabouki, D., Bilalis, A., Karakanis, G., Zervas, E., and Hela, D. 2014. Effect of fertilization and tillage system on growth and crude protein content of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.): An alternative forage crop. J. Sci. Food Agric. 26: 1. 18-24.
14.Kansomjet, P., Thobunluepop P., Lermongkol, S., Sarobol, E., Keawsuwan, P., Junhaeng, P., Junhaeng, P., Pipttanawong., N., and Ivan, M.T. 2017. Response of physiological characteristics, seed yield and seed quality of quinoa under difference of nitrogen fertilizer management. Am. J. Plant Physio. 12: 1. 20-27.
15.Karimi, M.M., and Siddique., H.M. 1991. Crop growth rates of old and modern wheat cultivars. Aust. J. Agric. Res. 42: 13-20.
16.Lebaschi, M.H., Bakhtiari Ramezani, M.H., and Sharifi Ashourabadi, A. 2008. The effects of plant densities on growth indices of (Carthamus tinctorius L.) under Damavand dryland condition. Iranian J. Med. Arom Plants. 24: 4. 444- 454. (In Persian).
17.Miguele, Z., Frade, M.M., and Valenciano, J.B. 2005. Effect of sowing density on the yield and yield components of spring-sowing irrigated chickpea (Cicer arietinum L.) growing in Spain. New Zeeland. J. Crop. Hort. Sci. 33: 367-371.
18.Montemuro, F., Maiorana, M., Ferri, D., and Convertini, G. 2006. Nitrogen indicators, uptake and utilization efficiency in a maize and barley rotation cropped at different levels and source of N fertilization. Field Crops Res. 99: 23. 114- 421.
19.Mousavi, Gh., Arefi, R., and Seghaal-Islami, M. 2016. Effect of different levels of nitrogen and plant density on morphological traits and grain yield of sorghum grains. J. Appl. Res. Plant Ecophysiol. 3: 2. 141-160. (In Persian).
20.Schulte, M., Erley, G., Kaul, H.P., and Aufhammer, W. 2005. Yield and nitrogen utilization efficiency of the pseudo cereals amaranth, quinoa, and buckwheat under differing nitrogen fertilization. Europ. J. Agron. 22: 1. 95-100.
21.Shams, A.S. 2011. Response of quinoa to nitrogen fertilizer rates under sandy soil. Int. J. Water Res. Environ. 1: 5. 318-325.
22.Shoman, H.A. 2018. Effect of sowing dates and nitrogen on productivity of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) at desert areas. Int. J. Plant Prod. 9: 4. 327-332.
23.Siddiqui, M.H., Mohammad, F., Khan, M.N., Al-Whaibi, M., and Bahkali, A. 2010. Nitrogen in relation to photosynthetic capacity and accumulation of osmoprotectant and nutrients in Brassica genotypes grown under salt stress. Agri. Sci. China. 9: 5. 671-680.
24.Sosa-Zuniga,V., Brito, V., Fuentes, F., and Steinfort, U. 2017. Phonological growth stages of quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) based on the BBCH scale. Ann. Appl. Biol. 171: 1. 117-124.
25.Zhang, Y.L., Fan, J.B., Wang, D.S., and Shen, Q.R. 2009. Genotypic differences in grain yield and physiological nitrogen use efficiency among rice. Soil Sci. Soc. China. 19: 681-691.
مجله تولید گیاهان زراعی
دوره 13، شماره 1
خرداد 1399
صفحه 111-124

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار