بررسی کارآیی تیمارهای پیش¬سرمادهی و خراش¬دهی شیمیایی و مکانیکی در شکستن رکود بذر گاوپنبه (Abutilun theophrasti Med.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

رکود بذر یکی از مهمترین مشکلات مطالعۀ تأثیر عوامل مختلف بر ویژگی¬های جوانه¬زنی بذر علفهای هرز تلقی می¬گردد چرا که در این مطالعات به بذور سالم، فاقد رکود و در عین حال دارای قدرت جوانه¬زنی و قدرت حیات نیاز می¬باشد. این آزمایش به منظور یافتن روشی کارآمد، ساده، کم هزینه و سریع برای شکستن رکود بذر گاوپنبه (Abutilon theophrasti Med.) به عنوان یکی از علفهای¬ هرز مهم کشور انجام شد. آزمایش با استفاده از دو جمعیت بذری جمع¬آوری شده از دو مکان متفاوت در استان گلستان در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت آزمایش فاکتوریل با چهار تکرار به اجرا درآمد. بذور هر یک از دو جمعیت بذری به سه قسمت تقسیم گردید؛ یک قسمت از بذور به عنوان شاهد در دمای اتاق نگهداری شدند. از دو قسمت باقیمانده، یک قسمت به مدت دو هفته و قسمت دیگر به مدت سه ماه در شرایط سرمادهی (دمای 4 درجه سانتی‌گراد) مرطوب قرار داده شدند. سپس نه تیمار خراش¬دهی مکانیکی و شیمیایی بر هر یک از این سه قسمت اعمال و اجزای (سرعت، یکنواختی و درصد) جوانه‌زنی آنها بررسی شد. همچنین، به منظور تعیین تأثیر تیمارها بر نفوذپذیری پوسته بذر به آب، روند زمانی جذب آب بذور پس از اعمال تیمارها مطالعه گردید. نتایج تجزیۀ مرکب داده‌ها حاکی از عدم تأثیر معنی¬دار مکان در آزمایش و تأثیر معنی¬دار تیمارهای پیش سرمادهی و خراش¬دهی و اثر متقابل آنها بر اجزای جوانه¬زنی در سطح 5 درصد بود. بر اساس نتایج به‌دست آمده برای شرایط عدم سرمادهی مرطوب (شاهد) و دو هفته سرمادهی مرطوب، مؤثرترین تیمارها، تیمارهای غوطه ور کردن بذور در آب جوش به مدت 5 و 10 ثانیه و به دنبال آنها تیمار غوطه ور کردن بذور به مدت20 دقیق در اسید سولفوریک غلیظ بودند. در شرایط سه ماه سرمادهی، بذور در هیچ یک از نه تیمار خراش‌دهی شیمیایی و مکانیکی جوانه¬زنی قابل قبولی نداشتند. در شرایط عدم پیش سرمادهی، درصد جوانه¬زنی بذور در تیمارهای 20 دقیقه غوطه¬وری در اسید سولفوریک، و 5 و 10 ثانیه غوطه¬وری در آب جوش به‌ترتیب در حدود 52، 5/50 و 53 درصد بود. با دو هفته سرمادهی مرطوب، درصد جوانه¬زنی بذور در این تیمارها بترتیب به 58، 25/63 و5/63 درصد افزایش یافت در حالی که در شرایط سه ماه سرمادهی مرطوب، درصد جوانه¬زنی در تیمارهای فوق به‌ترتیب به 12، 25/19 و 2/19 درصد تقلیل یافت که بترتیب کاهشی برابر با 77، 65 و 66 درصد را نشان می‌دهد.

عنوان مقاله [English]

Investigating the performance of prechilling, and chemical and mechanical scarification treatments on the breaking seed dormancy in velvetleaf (Abutilon theophrasti)

چکیده [English]

Seed dormancy is one of the major problems in the study of the effects of different factors on the weed seed germination characteristics because healthy seeds without dormancy, having high vigor and germinability are needed in these studies. This experiment was carried out to find simple, applicable, cheap, quick and efficient methods to breaking seed dormancy in velvetleaf which is one of the most important weeds in Iran. Two seed populations gathered from two locations in Golestan province were used in this study. Experiments were conducted in a completely randomized design as a factorial with four replications. Each seed population was divided to three parts; the first part (control) was stored in room conditions. The second and the third parts were placed in prechilling conditions (in a cool (4οC) and wet place) for two weeks and three months, respectively. Then, nine mechanical and chemical scarification treatments were applied on each of these 3 seed parts. Treated seeds transported to petri dishes 15 cm in diameter. Germinated seeds were counted daily to calculate germination percentage, rate and uniformity. In addition, time trends of water absorption in different treatments were investigated. Combined analysis of variance results indicated that the population (location) has no significant effect, and prechilling and scarification treatments and their interactions have significant effects on germination components. According to results, the most effective treatments in non-prechilling and 2 weeks prechilling were soaking in boiling water for 5 and 10 seconds followed by soaking in sulfuric acid for 20 minutes, respectively. Based on obtained results, in prechilling for 3 months none of the chemical and mechanical treatments have acceptable germination. Germination percentages were 52, 50.5 and 53 percentages (in non-prechilled seeds) and 58, 63.25 and 63.5% (in 2 weeks prechilled seeds) in soaking in acid for 20 minutes, and soaking in boiling water for 5 and 10 seconds treatments, respectively. In the prechilling for 3 months, germination percentages of these treatments decreased to 12, 19.25 and 19.2%.