تأثیر طول دوره‌ی تداخل علف‌های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود (Cicer arietinum) در دو نظام کشت متفاوت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، سبزوار، ایران

2 هیات علمی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار

چکیده

نخود در بین حبوبات سومین محصول مهم به شمار می رود که به صورت وسیعی در سرتاسر آسیا و خاورمیانه کشت می شود. علف های هرز یکی از اصلی ترین عوامل محدود کننده تولید نخود محسوب می شود. خصوصیات مختلفی مانند جوانه زنی کند، کم بودن ارتفاع گیاه و مورفولوژی گیاه سبب رقابت شدید علفهای هرز با این گیاه می شود. به منظور بررسی تأثیر طول دوره‌ی تداخل علف‌های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود (رقم هاشم) در شرایط کشت رایج و ارگانیک، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در شهرستان سبزوار انجام شد. نظام کشت (رایج و ارگانیک) به عنوان فاکتور اصلی و طول دوره‌ی تداخل علف‌های هرز (0، 2، 4، 6 و 8 (عدم کنترل) هفته بعد از سبز شدن) به عنوان فاکتور فرعی بودند. عملیات زراعی در کشت رایج شامل شخم با گاوآهن برگردان دار، مصرف کودهای شیمیایی بر اساس آزمون خاک و بدون تلقیح بذر و در کشت ارگانیک شخم با چیزل، مصرف سه تن در هکتار کمپوست، تلقیح بذر و محلول پاشی با استفاده از کود مایع ارگانیک بود. سایر عملیات زراعی در هر دو نظام کشت مشابه بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سیستم کشت اثر معنی داری بر تعداد شاخه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد اقتصادی داشت در حالی که ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیکی توسط سیستم کشت تحت تاثیر قرار نگرفت. طول دوره تداخل علف هرز کلیه صفات مورد بررسی به جز تراکم علف هرز و ارتفاع بوته را از نظر آماری تحت تاثیر قرار داد. اثر متقابل سیستم کشت × طول دوره تداخل علف هرز اثر قابل معنی داری بر ماده خشک علف هرز، ارتفاع بوته، تعداد شاخه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد اقتصادی داشت. کشت ارگانیک در مقایسه با کشت رایج 13/24 درصد تراکم و 59/47 درصد زیست توده علف هرز کمتری در مقایسه با کشت رایج تولید کرد. در کشت به صورت ارگانیک، نخود از ارتفاع، تعداد شاخه جانبی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد اقتصادی بیشتری نسبت به کشت رایج برخوردار بود. افزایش طول دوره‌ی تداخل علف‌های هرز سبب کاهش 21/17 درصدی ارتفاع، 44/33 درصدی تعداد شاخه جانبی، 79/61 درصدی در تعداد غلاف در بوته، 12/73 درصدی تعداد دانه در بوته، 25/54 درصدی عملکرد بیولوژیک، و 22/77 درصدی عملکرد اقتصادی شد. در هر دو نظام کشت رایج و ارگانیک افزایش طول دوره تداخل سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد نخود شد که میزان این کاهش در شرایط رایج به دلیل بیشتر بودن تراکم و وزن خشک علف های هرز بیشتر بود. بررسی ضرایب تابع رگرسیون لجستیک نشان داد که در شرایط کشت رایج شروع کاهش عملکرد زودتر اتفاق افتاد (3/22 روز بعد از سبز شدن) در حالیکه شروع کاهش عملکرد در نظام کشت ارگانیک تا 64/31 روز بعد از سبز شدن نخود به تعویق افتاد. در مجموع نتایج آزمایش نشان داد که در هر دو نظام کشت، تداخل علف‌های هرز سبب کاهش عملکرد اقتصادی شد. با این وجود در شرایط کشت ارگانیک تداخل تا هفته چهارم و در شرایط رایج تا هفته دوم بعد از سبز شدن کاهش قابل ملاحظه‌ای را در عملکرد اقتصادی موجب نشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effects of weed interference duration on yield and yield components of chickpea (Cicer arietinum) in two different production system

نویسنده [English]

  • mohammad Armin 2
چکیده [English]

Chickpea (Cicer arietinum) is the third most important pulse crop in the world, grown widely across Asia and the Middle East. Weed is one of the main limiting factors in Chickpea (Cicer arietinum) production. Several characteristics of chickpea (Cicer arietinum), such as slow plant emergence, short plant height, and chickpea morphology allow weeds to compete effectively. To investigate the effect of weed interference duration on yield and yield components of chickpea (Cv. Hashem) grown under conventional and organic condition, a field experiment was conducted at Sabzevar in 2013-2014. Experiment was conducted as split plot in a randomized complete block design with three replications. Experimental factors were conventional and organic conditions as the main plots and duration of weed interference (0, 2, 4, 6 and weeks after emergence 8 (weedy)) as sub plots. Agronomy management in conventional farming including plowing with Moldboard, use of chemical fertilizers based on soil test and non-seed inoculation and in organic farming including Chisel plowing, application 3 ton.ha-1 compost, seed inoculation and foliar application with organic liquid fertilizer. Other agricultural operations were similar in both tillage systems. Analysis of variance showed that cultivation system had significant effect on number of branches, number of pods per plant, number of seeds per pod and economic yield whereas plant height and biological yield was not affected by cultivation system. Weed interference during statistically influenced all traits except weed density and plant height. cultivation system* weed duration had significant effect on weed dry matter, plant height, number of branches, number of pods per plant, number of seeds per pod and economic yield. Means comparison showed that organic farming had 13.24% and 59.47 lower weed density and weed dry matter compared with conventional, respectively. In organic system, Chickpea had more plant height, number of branches, number of pods per plant, number of seeds per pod, biological and economic yield than conventional system. Increasing of interference duration was decreased plant height (17.21%), lateral branches (33.34%), the number of pods per plant (61.79%), the number of seeds per plant (73.12%), biological yield (54.25%) and economic yield (77.22). Fitted logistic regression function coefficients showed that the onset of yield loss was earlier (24.5 days after emergence) in conventional condition while in organic condition the onset of yield loss was postpone to 31.64 days after emergence. In conclusion, results showed in both conventional and organic condition, weed interference reduces economic yield. In organic farming weed interference until 4 weeks and in conventional weed interference until 2 weeks after pea emergence had not significant reduction on yield.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chickpea
  • Competition
  • cultivation system
  • interference
  • yield loss