بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد خردل سیاه (Brassica nigra) در شرایط آب و هوایی ابرکوه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس بیمه بانک کشاورزی

2 استادیار گروه زراعت، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی

3 عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

چکیده

چکیده
سابقه و هدف: خردل سیاه (Brassica nigra) گیاهی یکساله از تیره شب بو است. این گیاه در طب سنتی مصارف متنوعی داشته و جهت تسکین دردهای عصبی و روماتیسمی استفاده می‏شود. رشد و نمو و تولید محصول گیاهان دارویی مانند سایر گیاهان متأثر از عوامل ژنتیکی و زراعی می‏باشد انتخاب مناسب‏ترین تاریخ کاشت و مطلوب‏ترین تراکم بوته از عوامل مهم موفقیت در زراعت هر گیاهی به شمار می‏رود. برای هر محصول تاریخ کاشت مطلوبی وجود داشته که به تأخیر افتادن آن معمولاً موجب کاهش عملکرد می‏شود. متخصصین زراعت بر این عقیده‏اند که تراکم مطلوب بوته‏های سالم در سطح مزرعه پایه و اساس یک سیستم زراعی محسوب می‏شود. در تراکم مطلوب بوته تمامی عوامل محیطی (آب، هوا، نور و خاک) مورد استفاده کامل قرار گرفته و در عین حال رقابت‏های بین بوته‏ای و درون بوته‏ای به حداقل می‏رسد.
مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد گیاه دارویی خردل سیاه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در استان یزد، شهرستان ابرکوه، روستای فراغه، مزرعه علی آباد، ارتفاع از سطح دریا در این منطقه 1700 متر می‏باشد و در سال زراعی 91-1390 به اجرا گذاشته شد، تیمارهای آزمایش شامل تاریخ‏های مختلف کشت در سه سطح (10، 30 بهمن و 20 اسفند) به عنوان فاکتور اول و تراکم کشت در سه سطح (33، 50 و 100 بوته در هر متر مربع) به عنوان فاکتور دوم بودند. صفات اندازه‏گیری شده شامل محتوای نسبی آب گیاه، پتانسیل آب برگ، ارتفاع بوته‏ها، تعداد شاخه فرعی در هر بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد و عملکرد روغن بود. برای بدست آوردن پتانسیل آب برگ، از محلول‏هایی با پتانسیل 5- ، 10- و 15- بار، تهیه شده از ساکارز استفاده شد و داده‏های حاصل توسط نرم افزار MSTATC و SAS 9.2 تجزیه و تحلیل شد و همچنین مقایسه میانگین‏ها از طریق آزمون LSD مورد مقایسه قرار گرفت.
یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد، که تاریخ کاشت اثر معنی‏داری بر صفات محتوای نسبی آب گیاه، ارتفاع بوته‏ها، تعداد شاخه فرعی در هر بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد روغن خردل سیاه گذاشت. تاریخ کاشت 10 بهمن با عملکرد دانه 2/1474 کیلوگرم در هکتار، عملکرد روغن 34/359 کیلوگرم در هکتار و عملکرد بیولوژیک 8190 کیلوگرم در هکتار بهترین تاریخ کاشت بود. اثر تراکم در عملکرد و اجزای عملکرد اختلاف معنی‏داری نداشت و تنها بر صفت تعداد خورجین در بوته دارای اختلاف معنی‏داری بود، اثر متقابل تراکم و تاریخ کاشت بر صفات تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین خردل سیاه اختلاف معنی‏داری داشت. اثر تراکم بر عملکرد دانه معنی‏دار نبود. عملکرد دانه در تراکم بالا به دلیل کاهش تعداد شاخه فرعی و کاهش تعداد خورجین در بوته، کاهش یافته و با تراکم‏های دیگر فاقد اختلاف معنی‏دار است و اثر تاریخ کاشت و تراکم بر درصد روغن معنی‏دار نشد.
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که تاریخ کاشت بر عملکرد خردل سیاه اثر قوی و تراکم‏های انتخاب شده اثر ضعیفی دارد و در تاریخ کاشت مناسب بوته‏هایی بوجود می‏آیند که دارای رشد رویشی مناسب بوده و در نهایت عملکرد بهتری دارند. به طور کلی با توجه به نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم و تاریخ کاشت بر صفات عملکرد دانه و عملکرد روغن، تاریخ کاشت 10 بهمن و تراکم 100 بوته در مترمربع در شهرستان ابرکوه و مناطق مشابه توصیه می‏شود

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effects of planting date and plant density on yield and yield components of Brassica nigra under Abarkooh climatic conditions

چکیده [English]

Abstract
Background and objectives: Black mustard (Brassica nigra (L.) Koch) is an annual plant belongs Brassicaceae. It has a variety of uses in traditional medicine for rheumatic and neurological pain. Growth and development and production of medicinal plants, like other plants is influenced by genetic and environmental factors. Select the most appropriate planting date and the most favorable plant density is an important factor in the success of any plant is cultivated. There is optimal planting date for each plant that the delay is usually reduced its yield. Agronomists believe that the appropriate plant density at the farm is the foundation of a farming system. In appropriate density the plant can use all environmental factors and decreased competition between plants.
Materials and methods: In order to evaluate the effects of sowing date and plant density on yield and yield components of black mustard, an experiment was conducted based on RCBD with three replications at Abarkooh (Yazd Province) during growing season (January-June) at 2012 and the height is 1700 meters above sea level in the region. Treatments were three planting dates (30/Jan, 19/Feb and 11/March/2012) and three plant densities (33, 50 and 100 plant/m2). Following traits were measured: LWP, RWC, plant height, branch/plant, fruit/plant, seed/fruit, 1000-seed weight, seed yield, biological yield, oil percent and oil yield of black mustard. For measuring LWP, had used solutions from sucrose (-5, -10 and -15 bar). Data analyzed by MSTATC and SAS 9.2 and then means compared with LSD.
Results: Results showed there is significant difference between planting dates on RWC, plant height, branch/plant, fruit/plant, seed/fruit, 1000-seed weight, seed yield and biological yield. 30/Jan is the best date with 1474.2 kg/ha (seed yield), 359.34 kg/ha (oil yield) and 8190 kg/ha (biological yield). There is no significant difference among plant densities on biological yield, seed yield and oil yield traits. The interaction effect of planting date and density on the number of silique/plant and the number of seed/silique were significantly different. The effect of plant density on seed yield did not have significant difference. In high density seed yield decreased because of decreasing of branch and silique/plant. There’s no significant difference between plant densities and sowing dates on oil percent.
Conclusion: Results showed that planting dates have strong effect and selected densities have poor effect on yield, in appropriate planting date arise plants with good vegetative growth and ultimately yield well. In general, according to the results of mean comparison of interaction effects of density and planting date on seed yield and oil yield, 30/Jan and 100 plant/m2 in the Abarkooh and similar areas is recommended.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Black mustard
  • planting date
  • Plant density
  • Seed yield
  • Yield components