اثر تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات مورفو-فنولوژیک ژنوتیپ های گندم در شرایط آب و هوایی اهواز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز

3 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهوازدانشگاه شهید چمران اهواز

4 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران، خلیج فارس، بوشهر

چکیده

دمای بالا در مرحله گلدهی و پر شدن دانه یکی از عوامل مهم کاهنده عملکرد در بسیاری از مناطق دنیا، بخصوص مناطق جنوبی ایران می باشد. لذا به منظور بررسی اثر گرما بر عملکرد، اجزای عملکرد و هم چنین برخی خصوصیات مورفو-فنولوژیک گندم، آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در دو شرایط نرمال و تنش گرما بر روی 11 ژنوتیپ گندم شامل یاواروس، زاگرس، چمران، نیک نژاد، کوهدشت، الوند، مانتنا (رقم حساس)، M6، کاز (رقم متحمل)، گهر و Durum-ch-89 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه آزمایشی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تنش گرما باعث کاهش معنی‏دار صفات فنولوژیک شامل تعداد روز از کاشت تا خوشه‏دهی (29%) و تعداد روز از کاشت تا رسیدگی (35%)، صفات مورفولوژیک شامل ارتفاع بوته (31%)، طول پدانکل (27%) و عملکرد ‏بیولوژیک (37%) و صفات مرتبط با عملکرد دانه شامل طول سنبله با ریشک (12%)، طول سنبله بدون ریشک (15%)، تعداد سنبلچه در سنبله (15%)، تعداد دانه در سنبله (19%)، وزن هزار دانه (14%)، شاخص برداشت (5%)، تعداد سنبله در متر مربع (9%) و عملکرد دانه (41%) گردید. نتایج این تحقیق ضمن تأکید بر اهمیت صفات فنولوژیک نشان داد که تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت صفات مناسبی جهت غربالگری ارقام و لاین های گندم از نظر تحمل به گرمای انتهای فصل می‏باشند. ارقام کاز، چمران و الوند عملکرد خود را در مواجه با تنش گرما در حد مطلوبی حفظ نمودند.این ارقام جهت کشت مستقیم در مناطق گرم و یا بکارگیری در برنامه‌های اصلاحی افزایش تحمل به گرما توصیه می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effects of terminal heat stress on yield, yield components and some morpho-phenological traits of wheat genotypes in Ahwaz weather conditions

نویسندگان [English]

  • Mahyar Omidi 1
  • Mohammad Reza Siahpoosh 2
  • R. M. 3
  • M. M. 4
چکیده [English]

Heat stress is one of the main obstacles for crop production in many areas of the world including southwest of Iran. In order to evaluation the effect of heat stress on yield, yield component, and mopho-phenological traits of wheat, an experiment was conducted during 2010-2011 under normal (optimum sowing date) and heat stress (late sowing date) conditions on 11 wheat genotypes including Yavaroos, Zagros, Chamran, Niknejad, Koohdasht, Alvand, Montana, M6, Kauz, Gohar and Durum-ch-89 in experimental field of Shahid Chamran University of Ahwaz. The experiment in each condition was arranged in a randomized complete block design. Terminal heat stress caused to significant reduction in days from sowing to heading (29%), days from sowing to maturity (35%), plant height (31%), peduncle length (27%), head length with awn (12%), head length without awn (15%), number of spikelet per spike (15%), number of kernels per spike (19%), 1000 kernel weight (14%), biological yield (37%) and harvest index (5%), and spike/m2 so that these effects resulted in a significant reduction in grain yield (41%). Based on the results morpho-phenological traits were detected as important traits in heat stress studies but number of kernels per spike and harvest index were recommended as convenient traits for screening the heat tolerant lines. Kauz, Chamran and Alvand cultivars were able to maintain the grain yield under heat stress condition and suggested as tolerant cultivars. These cultivars have potectial for direct planting in warm areas or using in breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heat stress
  • morpho-phenological traits
  • Yield components
  • Wheat

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار