بررسی روابط صفات و تجزیه علیت در توده‌های گلرنگ وحشی (Carthamus oxyacanthus) و لاین‌های گلرنگ اهلی (C. tinctorius L.) در شرایط تنش و بدون تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

به‌منظور بررسی همبستگی صفات، کشف روابط پنهانی حاکم بر آن‌ها و تعیین مهم‌ترین اجزای دخیل در توجیه تنوع عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های گلرنگ اهلی و وحشی و تأثیر تنش رطوبتی بر این پارامترها، آزمایشی در سال 1387 در مزرعه دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا گردید. نتایج نشان داد که گونه وحشی در شرایط تنش عملکرد خود را تا حدود زیادی حفظ می‌کند. تحت شرایط عادی رطوبتی در ژنوتیپ‌های اهلی صفات تعداد دانه در طبق، روز تا گل‌دهی، وزن دانه در طبق و ارتفاع بوته بالاترین همبستگی مثبت را با عملکرد داشتند. همین روابط تحت شرایط تنش رطوبتی نیز صادق بود با این تفاوت که عملکرد دانه با تعداد دانه در طبق همبستگی نداشت. در ژنوتیپ‌های وحشی تحت شرایط بدون تنش رطوبتی عملکرد دانه با تعداد طبق در بوته و وزن دانه در طبق همبستگی مثبت دارا بود در حالی‌که تحت شرایط تنش عملکرد دانه با ارتفاع، تعداد طبق در بوته و وزن هزاردانه همبستگی مثبت داشت. نتایج رگرسیون گام به گام بیان­گر آن بود که نوع و ترتیب اهمیت اجزای عملکرد در گلرنگ اهلی بیش‌تر از شرایط کمبود آب و خشکی متأثر می‌گردد. تجزیه علیت نشان داد که در هر دو گونه اثرات مستقیم و غیرمستقیم صفات بر عملکرد دانه تحت شرایط تنش و بدون تنش متفاوت است. به‌طوری‌که در شرایط آبیاری کافی، گیاه از طریق تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق به‌طور مستقیم بر عملکرد دانه تأثیر می‌گذارد ولی در شرایط تنش خشکی وزن هزاردانه یک عامل مؤثر در تبیین تغییرات عملکرد است. در مجموع نتایج نشان داد که گونه وحشی از تحمل بالایی به تنش خشکی برخوردار است و می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی گلرنگ استفاده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Syudy of relationships between traits and path analysis in cultivated (Carthamus tinctorius) and wild (Carthamus oxyacanthus) safflower genotypes under normal and water deficit conditions

چکیده [English]

To investigate the relationship between different traits, discover factors affecting this relationship and to identify components of seed yield in cultivated and wild safflower genotypes, this investigation was conducted at Isfahan University of Technology research farm under two different water regimes during 2008. Significant differences were observed between genotypes belonged to the two species for drought tolerance. Wild genotypes were more tolerant than the cultivated genotypes. In cultivated genotypes under normal moisture condition, number of seed per head, days to flowering, head weight and plant height had a positive correlation with seed yield. Under water deficit condition, seed yield showed non-significant correlation with number of seed per head. Similarly in wild safflowers number of heads per plant and seed weight per head had positive correlation with seed yield under normal condition. Under stress; seed yield was correlated with plant height, number of head per plant and thousand seed weight. Results of step wise regression showed that the kind and order of seed yield components in cultivated safflower was more affected by drought condition. Path analysis indicated that moisture stress changed direct and indirect effects of traits on seed yield. Under normal irrigation regime development of reproductive system (increasing number of head per plant and number of seed per head) directly affect yield, while under deficit irrigation, thousand seed weight was the effective parameter. Results indicated that wild species had high drought tolerance which can be used for breeding of cultivated safflower.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Path analysis
  • Drought
  • Wild safflower
  • correlation