اثر اسید هیومیک بر تولید محصول و کارایی استفاده از زمین در کشت مخلوط گندم و عدس در شرایط دیم

نوع مقاله : مقاله کامل علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشگاه بوعلی سینا همدان

3 دانشگاه بوعلی

10.22069/ejcp.2024.22269.2621

چکیده

سابقه و هدف: با توجه به تغییرات گسترده اقلیمی و آلودگی‌های محیطی و نیز مصرف بالای سموم و کودهای شیمیایی در کشاورزی صنعتی، طرح و اجرای مباحث مربوط به کشاورزی پایدار از ضروریات جهان امروزی به شمار می‌رود. یکی از مهمترین راهکارهای کشت پایدار گیاهان، افزایش تنوع به واسطه استفاده از کشت مخلوط است. کشت مخلوط گیاهان زراعی موجب کنترل فرسایش و حفاظت خاک و آب، تثبیت بیولوژیک نیتروژن، افزایش کمیت و کیفیت محصول تولیدی و کنترل علف‌های هرز می‌گردد.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثر اسید هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم و عدس در کشت‌های خالص و مخلوط در شرایط دیم، آزمایشی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه‌ای واقع در شهرستان قهاوند، استان همدان، انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل الگوهای مختلف کشت در چهار سطح (کشت خالص گندم، کشت خالص عدس و کشت‌های مخلوط نواری شش ردیف گندم با سه ردیف عدس (6W:3L) و دوازده ردیف گندم با شش ردیف عدس (12W:6L) و مصرف اسید هیومیک در سه سطح (صفر، 6 و 12 کیلوگرم در هکتار) بود.
یافته‌ها: نتایج آزمایش حاضر نشان داد که در گیاه گندم، اثر کشت مخلوط بر تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و درصد و عملکرد پروتئین معنی‌دار بود. همچنین، تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد شاخه در بوته، عملکرد پروتئین و شاخص برداشت عدس به طور معنی‌داری تحت تأثیر کشت مخلوط قرار گرفت. اثر اسید هیومیک نیز بر تمام صفات مورد بررسی به جز شاخص برداشت عدس معنی‌دار بود. اثر متقابل کشت مخلوط در اسید هیومیک نیز بر عملکرد دانه گندم، وزن هزار دانه عدس، عملکرد دانه و بیولوژیک عدس و مجموع عملکرد عدس و گندم معنی‌دار شد. نسبت برابری زمین در تیمارهای کشت مخلوط بالاتر از یک بود و این امر سودمندی کشت مخلوط گندم و عدس نسبت به تک کشتی آنها را نشان داد.
نتیجه‌گیری: بطور کلی پژوهش حاضر مشخص ساخت که کاربرد 12 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک منجر به افزایش عملکرد و اجزای عملکرد گندم و عدس گردید. به‌طوریکه، کشت مخلوط شش ردیف گندم با سه ردیف عدس (6W:3L) و کاربرد 12 کیلوگرم اسید هیومیک در هکتار جهت حصول حداکثر عملکرد و سودمندی کشت مخلوط گندم و عدس دیم مناسب به‌نظر می‌رسد.
واژه‌های کلیدی: حبوبات، شاخص برداشت، غلات، کود آلی، نسبت برابری زمین

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of humic acid on yield performance and land use efficiency in wheat and lentil intercropping under dryland conditions

نویسندگان [English]

  • Ali Abdolahi 1
  • Javad Hamzei 2
  • Akbar Aliverdi 1
  • ahmad nemati 3
1 Bu-Ali Sina University
2 Bu-Ali Sina University
3 Bu-Ali Sina University
چکیده [English]

Abstract
Background and objectives: Due to the extensive climate changes and environmental pollution, along with the heavy use of toxins and chemical fertilizers in industrial farming, addressing topics concerning sustainable agriculture is deemed essential in today's world. A key strategy for sustainable plant cultivation involves enhancing diversity by practicing intercropping. This technique aids in erosion control, soil and water protection, nitrogen biological fixation, boosting both the quantity and quality of yields, and managing weed growth.
Materials and methods: To investigate the impact of humic acid on the yield of wheat and lentil in both sole and intercropping systems under dryland conditions, an experiment was conducted during the 2018-2019 growing season in Qahavand city, Hamedan, Iran. The experiment followed a factorial design based on randomized complete blocks design with three replications. The factors included different cropping patterns at four levels: wheat sole crop, lentil sole crop, strip intercropping with 6 rows of wheat and 3 rows of lentil (6W:3L), and strip intercropping with 12 rows of wheat and 6 rows of lentil (12W:6L). Additionally, humic acid was applied at three levels (0, 6, and 12 kg.ha-1). Yields, yield components, and land equivalent ratio were measured and evaluated.
Results: The results indicated significant effects of intercropping on various parameters in both wheat and lentil crops. In wheat, intercropping influenced traits such as seeds per spike, spikes per square meter, 1000 seed weight, grain yield, biological yield, harvest index, and protein percentage. For lentil, intercropping impacted the number of pods per plant, 1000 seed weight, grain yield, biological yield, protein yield, and harvest index. Additionally, the application of humic acid significantly affected most traits, except for the lentil harvest index. The interaction between the intercropping and humic acid influenced wheat grain yield, 1000-seed weight of lentil, lentil grain and biological yield, and the total yield of lentil and wheat. The land equivalent ratio (LER) in all intercropping treatments was greater than 1, indicating the benefits of wheat and lentil intercropping over sole cropping.
Conclusion: The application of 12 kg.ha-1 of humic acid resulted in increased yields and yield components for both wheat and lentil crops, along with a higher land equivalent ratio ( LER) index. The intercropping of 6 rows of wheat and 3 rows of lentil (6W:3L), combined with this application, is optimal for achieving maximum yield and benefits in the intercropping of wheat and lentil.
Keywords: Cereal, harvest index, land equivalent ratio, organic fertilizer, pulses

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cereal
  • harvest index
  • land equivalent ratio
  • organic fertilizer
  • pulses