TY - JOUR ID - 4270 TI - مقایسه دو روش برازش خط مرزی در آنالیز خلا عملکرد: مطالعه موردی گندم دیم در استان گلستان JO - مجله تولید گیاهان زراعی JA - EJCP LA - fa SN - 2008-739X AU - حجارپور, امیر AU - سلطانی, افشین AU - زینلی, ابراهیم AU - کشیری, حبیب الله AU - آینه بند, امیر AU - ناظری, محمد AD - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان AD - استاد گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان AD - دانشیار گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان AD - استادیار پژوهش مؤسسه تحقیقات پنبه کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران. AD - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز AD - کارشناس دفتر گندم استان گلستان، سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان Y1 - 2018 PY - 2018 VL - 11 IS - 2 SP - 19 EP - 33 KW - امنیت غذایی KW - مدیریت زراعت دیم KW - آنالیز خط مرزی KW - حداقل توان‎های دوم KW - برنامه‎ریزی خطی DO - 10.22069/ejcp.2018.9998.1785 N2 - سابقه و هدف: در سال‌های اخیر به علت نگرانی‌های به وجود آمده در مورد مباحث امنیت غذایی، مطالعات نیز در این زمینه در سطح جهان رو به افزایش است و نیاز است تا با روش‌های آماری مناسب اقدام به برآورد عملکرد پتانسیل و شناسایی عوامل محدود کننده‌ی عملکرد پتانسیل نمود. در مدیریت زراعت دیم، بهینه‌سازی رشد رویشی قبل از مرحله گلدهی در جهت حداکثر بهره‌برداری از آب موجود در خاک یک اصل اساسی می‌باشد و عوامل مدیریتی مانند تاریخ کاشت، میزان بذر مصرفی و میزان کود نیتروژن (N) مصرفی می‌توانند تعیین کننده‌ی میزان رشد رویشی تا قبل از گلدهی باشند. آنالیز خط مرزی یک روش آماری است که به کمک آن می‌توان واکنش عملکرد به یک عامل محیطی یا مدیریتی در شرایطی که سایر عوامل نیز متغییر باشند را مشخص کرد. اهداف تحقیق حاضر عبارت از معرفی، استفاده و مقایسه دو روش آنالیز خط مرزی جهت تعیین همزمان بهترین مدیریت‌ها، برآورد پتانسیل‌ها و محاسبه خلا عملکرد گندم دیم در سه شهرستان آق‌قلا، گمیشان، و کلاله در استان گلستان بوده است؛ یکی روش معمول بر مبنای استفاده از روش حداقل توان‌های دوم (LS) و دیگری روشی بر مبنای برنامه‌ریزی خطی (LP) که در آن اصل بر این است که هیچ نقطه‌ای بالاتر از خط رسم شده قرار نگیرد. مواد و روش‌ها: برای این مطالعه اطلاعات مورد نیاز از 332 مزرعه گندم در سه شهرستان آق‌قلا، گمیشان و کلاله در طی دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393 جمع‌آوری شدند. عوامل مدیریتی مورد بررسی شامل تاریخ کاشت، میزان بذر مصرفی و میزان کود نیتروژن (N) مصرفی (به صورت پایه و سرک)، بودند. برای برازش خط مرزی به روش LS با استفاده از قانون حداقل توان‌های دوم یک خط از میان حداکثر عملکردها برازش داده شد. اما در روش LP، یک تابع بر لبه‌ی بالایی پراکنش داده‌ها برازش داده شد به گونه‌ای که هیچ نقطه‌ای در بالای این خط قرار نگیرد. برای این منظور، به نحوی پارامترهای معادله مورد نظر تغییر داده شد که مجموع باقی‌مانده‌ها در کمترین حد ممکن باشد، با این شرط که هیچ تک باقی‌مانده‌ی منفی نیز وجود نداشته باشد. در ادامه حد بهینه هر عامل مدیریتی مشخص و در نهایت با برآورد پتانسیل‌ها و کم کردن متوسط عملکرد در هر شهرستان، خلا عملکرد برای هر عامل و در مجموع محاسبه شد. یافته‌ها: نتایج آنالیز خط مرزی، حد بهینه‌ی عوامل مدیریتی جهت دستیابی به عملکرد پتانسیل در هر شهرستان را نشان داد و تاریخ کشت مطلوب، میزان بذر مصرفی و میزان نیتروژن (N) مصرفی بهینه در هر شهرستان تعیین شدند. متوسط عملکرد گندم دیم در سه شهرستان آق‌قلا، گمیشان و کلاله در حدود 2600 کیلوگرم در هکتار و عملکرد پتانسیل نیز بر اساس روش LS در حدود 4700 کیلوگرم و بر اساس روش LP در حدود 4800 کیلوگرم برآورد شد که نشان از خلا عملکردی در حدود 2100-2000 کیلوگرم در هکتار (44 تا 45 درصد) دارد. لازم به ذکر است که نتایج این تحقیق دارای قطعیت نبوده و برای دستیابی به حدود بهینه هر شهرستان نیاز به چندین سال آزمایش وجود دارد. نتیجه‌گیری: از مزایای روش LP این است که احتیاج به تقسیم‌بندی عامل مستقل به محدوده‌های مشخص و تعیین نقاط مرزی ندارد، همچنین برازش خط با مشارکت تمامی نقاط انجام می‌شود و به عبارتی تمامی نقاط بر روی خط رسم شده تأثیرگذار هستند. شاید ضعف این روش را بتوان در عدم دخالت تجربه کاربر در برازش این خط مرزی دانست، اما به نظر می‌رسد هر کدام از این روش‌ها در شرایط خاصی بسته به نوع و پراکندگی داده‌ها می‌توانند مفید باشند و کاربر باید بعد از رسم پراکندگی نقاط بهترین روش برازش خط را برای آن داده‌ها انتخاب کند. UR - https://ejcp.gau.ac.ir/article_4270.html L1 - https://ejcp.gau.ac.ir/article_4270_59b78300a3066bb126ac87d082c4ad24.pdf ER -