اثر زوال بذر بر سبز شدن گندم در واکنش به تنش¬های محیطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

سبز شدن محصولات زراعی تحت‌تأثیر عوامل محیطی نظیر آب، خاک، شوری، خشکی، عمق کاشت و کیفیت یا زوال بذر است. این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر زوال بذر بر سبز شدن بذور گندم تحت تنش¬های محیطی شامل شوری (در دو سطح 7 و 14 دسی‌زیمنس بر متر)، خشکی (در دو سطح 5- و 10- بار)، عمق کاشت (7 و 12 سانتی¬متر؛ تنش فیزیکی) و شاهد انجام شد. برای ایجاد 5 کلاس مختلف زوال، بذور (رقم زاگرس) برای مدت صفر، 48، 72، 96 و 144 ساعت در دمای 43 درجه سانتی‏گراد و رطوبت نسبی 100 درصد نگهداری شدند. سپس بذور فوق در 6 سطح شرایط محیطی ایجاد شده شامل شوری در 2 سطح متوسط (7 دسی‌زیمنس بر متر) و شدید (14 دسی‌زیمنس بر متر)، خشکی در 2 سطح متوسط (5- بار) و شدید (10- بار) و دو عمق کاشت متوسط (7 سانتی¬متر) و زیاد (12 سانتی¬متر) و تیمار شاهد در اعماق متوسط (7 سانتی¬متر) و زیاد (12 سانتی-متر) در گلدان¬های پلاستیکی کاشته شدند. نتایج نشان داد که درصد و سرعت سبزشدن با افزایش دوره تسریع پیری به‌طور خطی در تمام شرایط محیطی کاهش یافت. شیب کاهش درصد سبزشدن برای تیمارهای شاهد، خشکی متوسط، خشکی شدید، عمق کاشت، شوری متوسط و شوری شدید به‌ترتیب 192/0، 304/0، 152/0، 296/0، 221/0 و 184/0 بود. درصد کاهش سبزشدن در تیمارهای زوال بذر 48، 72، 96، 144 ساعت نسبت به بذوری که زوال نیافته بودند، در شرایط محیطی شاهد به‌ترتیب 10/9، 68/5، 59/21 و 27/27 بود. اما درصد کاهش سبزشدن نسبت به بذور شاهد برای همین تیمارهای زوال بذر در شرایط تنش افزایش پیدا کرد. در مجموع با افزایش فشار محیطی و شدت تنش، بذوری با قدرت بالاتر و زوال کمتر بهتر سبز شدند و درصد و سرعت سبزشدن بیشتری داشتند.

عنوان مقاله [English]

The effect of seed aging on wheat emergence on the response of environmental stress

چکیده [English]

Emergence of crops is affected by environmental factors such as soil water, salinity and sowing and seed quality. The present study was conducted to evaluate the effect of seed aging (seed quality) on emergence of wheat under optimum (control) and stressful conditions including salinity (2 levels), drought (2 levels) and deep sowing depth (physical stress). Seeds (cv. ‘Zagros’) were kept at a high temperature (43°C) and high relative humidity (90-95%) to create different classes of seed aging. Factorial combinations of 5 seed aging treatments (0, 48, 72, 96 and 144 h accelerated aging periods) and 6 levels of environmental factor were treatments of the experiment. Results indicated that maximum and rate of emergence reduced significantly with increase in the duration of accelerated aging in all environmental factors. Decreasing slope of maximum emergence for control, medium drought, severe drought, sowing depth, medium salinity, severe salinity were 0.192, 0.304, 0.152, 0.296, 0.221 and 0.184, respectively. Decreased percent of emergence in 0 h compared with 48, 72, 96 and 144 h at control environment condition were 9.10, 5.68, 21.59 and 27.27 respectively. But, this decreased percent of emergence increased in stress conditions. Overall, seeds of high vigor had better emergence than low vigor seeds in stress and they had higher maximum emergence and rate.