TY - JOUR ID - 4272 TI - تأثیر سطوح مختلف شوری بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم گندم در دشت بیرجند JO - مجله تولید گیاهان زراعی JA - EJCP LA - fa SN - 2008-739X AU - شهیدی, علی AU - میری, زهرا AD - عضو هیات علمی- دانشگاه بیرجند AD - دانشجوی ارشد آبیاری و زهکشی- دانشگاه بیرجند Y1 - 2018 PY - 2018 VL - 11 IS - 2 SP - 51 EP - 61 KW - "تنش شوری" KW - "کارایی مصرف آب" KW - "پروتئین دانه" KW - "ارزیابی اقتصادی" KW - "خراسان جنوبی" DO - 10.22069/ejcp.2018.11961.1918 N2 - کمبود آب و کاهش کیفی منابع آب و خاک در استان خراسان جنوبی (در شرق ایران) از علل عمده کاهش تولید هستند.برداشت بی‌ رویه آب از منابع زیرزمینی (طی دو دهه اخیر) پدیده اینتروژن (تداخل سفره آب شور در آب شیرین) در اکثر دشت‌های خراسان جنوبی را بدنبال داشته، بطوری که روز به روز به حجم آب‌های شور در دشت‌های این منطقه اضافه می‌شود که این امر سبب کاهش تولید شده است. هدف این تحقیق بررسی اثرات شوری بر عملکرد، اجزاء عملکرد و درصد پروتئین دو رقم گندم قدس و روشن، تعیین کارایی مصرف آب و نیز بررسی تأثیر تغییرات کیفی آب آبیاری بر شاخص اقتصادی کارایی مصرف آب و درآمد خالص، می‌باشد.آزمایش در قالب کرت‌های خرد شده بصورت فاکتوریل با دو رقم گندم (قدس و روشن)، بعنوان کرت‌های اصلی و سه سطح شوری آب آبیاری (S_3 و S_(2 ) و 〖 S〗_1 بترتیب معادل 4/1، 5/4 و dS/m 6/9) بعنوان کرت‌های فرعی در سه تکرار و در دشت بیرجند، در سال زراعی 94-93 اجراء شد. رقم و افزایش تنش شوری، هر دو موجب کاهش عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک بطور معنی‌داری شده و تنها افزایش تنش شوری بود که اثر افزایشی بر درصد پروتئین دانه دو رقم داشت. در گندم رقم روشن، عملکرد دانه 26 درصد و درصد پروتئین دانه 5 درصد بیش از گندم رقم قدس گردید. با افزایش تنش شوری در کلیه تیمارها، کاهش نسبی کارایی مصرف آب (WUE) برای رقم قدس، بیش از رقم روشن بود. همچنین در بررسی اثرات شوری بر عملکرد دو رقم گندم، شاخص‌ تولید نهایی (〖MP〗_ECW) و قدرمطلق شاخص ارزش تولید نهایی (〖VMP〗_ECW) نیز نشان دادند که با افزایش شوری آب آبیاری، گندم رقم قدس در مقایسه با گندم رقم روشن، آسیب پذیرتر است.علاوه بر نتایج گفته شده مشاهده شد که در سطوح ، درآمد خالص گندم رقم روشن 4/1 برابر و در سطح شوری ، درآمد خالص برای این رقم 2 برابر گندم رقم قدس گردید. با توجه به عملکرد بیشتر و درصد پروتئین دانه 26 و 5 درصدی در گندم رقم روشن نسبت به گندم رقم قدس، این رقم (از نظر کمّی و کیفی)، برای کاشت در شرایط تنش شوری، در منطقه، مناسب‌تر به نظر می‌رسد. با افزایش تنش شوری مقدار کارایی مصرف آب در گندم رقم روشن بیشتر شد. نتایج بررسی کارایی مصرف آب، همچنین نشان می‌دهد که اولاً درصدهای کاهش محصول تحت شرایط شوری برای رقم قدس بیش از رقم روشن بوده و ثانیاً برای هر دو رقم، وجود تنش شوری در محیط به دلیل اثر هر سطح در کاهش انرژی آزاد آب، در جذب آن توسط گیاه اختلال زیادی ایجاد نموده که در نهایت عملکرد را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهدهمچنین ارزیابی شاخص‌های اقتصادی، عملکرد و در‌آمد حاصله دو رقم گندم نشان داد که، رقم روشن در برابر شوری نسبت به رقم قدس مقاوم‌تر بوده و در سطوح شوری مختلف به میزان قابل توجهی درآمد خالص این رقم بیشتر است؛ لذا کشت گندم روشن با آب نامناسب منطقه مقرون به‌صرفه‌تر خواهد بود. UR - https://ejcp.gau.ac.ir/article_4272.html L1 - https://ejcp.gau.ac.ir/article_4272_ddeaf10632679a87a6650f2d36b11d4b.pdf ER -